„Schuldvraag niet belangrijk bij ontsporing”
Mantelzorgers lopen een groot risico overbelast te raken. Dan dreigt het gevaar van ouderenmishandeling, weet Mieke van der Hout-Boudestein. „De uitdaging is dat laatste voor te zijn door tijdig hulp te bieden. Elk signaal moet serieus genomen worden.” Ze is coördinator van de drie consultatieteams Ouderenmishandeling en Ontspoorde Zorg in Twente. Deze teams adviseren en ondersteunen hulpverleners. „We proberen met de melder een situatie te verhelderen en stellen zo nodig een plan op. Wie is de meest aangewezen persoon om met de betrokkenen in gesprek te gaan? Dat luistert nauw, want iemand die goede contacten onderhoudt, mag die niet verprutsen.”
De strategie verschilt. „Grove uitbuiting vanwege verslavingsproblematiek is niet te vergelijken met ontspoorde zorg waarbij een man van 89 zijn zieke vrouw van 84 verzorgt. Een hulpverlener moet die echtgenoot steunend en respectvol tegemoettreden. Hij is in feite ook slachtoffer van de situatie. Het stellen van de schuldvraag is hier niet aan de orde.”
Een dergelijke casus komt regelmatig ter tafel binnen de consultatieteams. „De vrouw heeft gezondheidsklachten. Bijkomende psychische problemen veranderden haar gedrag. Ze stelt zich heel afhankelijk op. Haar man doet wat hij kan en vindt dit vanzelfsprekend. De echtgenote waardeert hem en wil alleen hulp van haar echtgenoot ontvangen. Toch blijkt al het huishoudelijke werk voor hem te zwaar. Zijn kinderen wil hij niet met de zorg belasten. Wanneer zij langskomen, zet hij zijn beste beentje voor en laat niet merken dat hij oververmoeid raakt.”
De overbelasting blijft niet zonder gevolgen. „De man kan de juiste zorg niet meer bieden. Hij reageert kribbig en benadrukt dat zijn vrouw flink moet zijn. Hij laat zijn echtgenote steeds vaker ’s ochtends in bed liggen om in die tijd wat in huis te kunnen doen. Bezoek, behalve de kinderen, houdt hij buiten de deur. De huisarts wordt steeds later ingeschakeld. De vrouw raakt steeds verder geïsoleerd. De man is bekaf én voelt zich schuldig tegenover haar.”
Een wankele situatie die zonder opzet toch tot ouderenmishandeling heeft geleid, concludeert de coördinator. „In de gesprekken dient waardering voor de inspanningen van deze man de boventoon te voeren. Het echtpaar moet daarnaast het inzicht krijgen dat extra hulp onontkoombaar is. En de kinderen dienen meer bij de situatie betrokken te worden. Al was het maar om mentale ondersteuning te bieden.”
Elke situatie vraagt een andere aanpak, aldus Van der Hout. „Dagopvang kan verlichting bieden. Verder helpt het een mantelzorger om inzicht in het ziektebeeld van de zorgvrager te krijgen. Dan wordt duidelijk dat een scheldpartij niet per definitie betekent dat iemand boos is, maar ook het gevolg kan zijn van het feit dat hij zich niet goed meer kan uiten.”
Dit is het laatste deel in een serie over ouderenmishandeling.