Fedde Schurer was van gereformeerde komaf. Zijn grootmoeder kerkte in Lemmer in een vrije gemeente die zich later zou aansluiten bij de Gereformeerde Gemeenten. Eerst werkte hij als leerling-timmerman, maar het was duidelijk dat hij meer in zijn mars had. In 1919 werd hij onderwijzer op de christelijke school in Lemmer.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog onderging hij pacifistische invloeden, zowel van Tolstoj als van de hervormde evangelist Hilbrandt Boschma. Dat paste niet in het gereformeerde milieu van die dagen. In de jaren twintig kwam daar de kwestie-Geelkerken bij. Schurer werd bevriend met Buskes, een van de gereformeerde predikanten die Geelkerken volgden. Het zou een vriendschap voor het leven zijn. Buskes zou ook spreken bij zijn crematie.

Eind jaren twintig werd hij actief lid van de Christelijk-Democratische Unie, een principieel pacifistische partij. Dat gaf problemen op de school waar Schurer werkte. Dat was wel geen gereformeerde school, maar de gereformeerden maakten er wel de dienst uit. Uiteindelijk werd Schurer ontslagen en werd hem in de gereformeerde kerk de toegang tot het avondmaal ontzegd. Schurer verhuisde naar Amsterdam, stapte over naar het openbaar onderwijs en werd lid bij Buskes. Later zou hij bekendheid krijgen door zijn Friese psalmberijming. Zijn participatie in de groep dichters die na de oorlog opdracht kreeg een nieuwe Nederlandse psalmberijming te vervaardigen, werd geen succes.

In de oorlogsjaren kon hij zijn antimilitaristische opvattingen niet volhouden. Veel aandacht geeft zijn biografe Johanneke Liemburg daar overigens niet aan. Toen de PvdA hem in 1956 kandidaat stelde voor de Tweede Kamer presenteerde hij zich daar als atoompacifist. Deels kwam het voor de PvdA goed uit om een paar atoompacifisten in de fractie te hebben. De PSP was net opgericht en bleek een geduchte concurrent te zijn. Tegelijkertijd wilde men de verdeeldheid in de fractie niet te veel etaleren. Alleen vlak voor de Kamerverkiezingen van 1959 kreeg Schurer vrij uitgebreid spreektijd om zijn dissidente visie over vrede en veiligheid in de Kamer uiteen te zetten.

Ten slotte was Fedde Schurer een Friese nationalist. Fervent strijder voor de Friese taal, die hij als journalist (hoofdredacteur van de Friese Koerier), dichter en politicus nooit en te nimmer verloochende. In Friesland zelf sprak hij alleen Fries. De bakker die een broodbezorger in dienst had die geen Fries verstond, kreeg van de familie Schurer te horen dat hij die jongen niet meer hoefde te sturen.

Begin jaren vijftig ontstond er in Friesland veel opschudding over het gebruik van de Friese taal voor de rechtbank. Schurer moest voorkomen wegens belediging van de Heerenveense kantonrechter. Die zaak leidde in Leeuwarden tot opstootjes bij het paleis van justitie, waarbij de politie fors optrad. De Friezen spraken van ”Kneppelfreed” (”knuppelvrijdag”).

Aan het eind van zijn leven raakte Schurer wat geïsoleerd. Hij verloor het contact met de jongere generatie. Een schrijver als Van het Reve kon hij volstrekt niet waarderen. En terecht. Dat bracht hem in hetzelfde kamp als senator Algra, hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, die altijd de kuyperiaans-gereformeerde lijn trouw gebleven was.

Alles bij elkaar een omvangrijke biografie, waarop de auteur dit voorjaar promoveerde. Af en toe denk je: Had het niet wat beknopter gekund?

Fedde Schurer 1898-1968. Biografie van een Friese koerier, Johanneke Liemburg;

uitg. Friese Pers Boekerij, Leeuwarden, 2010; ISBN 978 90 330 0868 9; 568 blz.; € 39,50.