Hoofden op de Netherbow Port in Edinburgh
Halverwege High Street in Edinburgh, naast het vermoedelijke geboortehuis van John Knox, bevindt zich Netherbow Theatre Centre. Vroeger werden hier de hoofden van de terechtgestelden te kijk gezet, als afschrikwekkend voorbeeld. Onder hen waren moordenaren, criminelen en dieven, maar ook trouwe volgelingen van Christus. Zij lieten het leven omwille van het geloof.
Wat sinds 1995 theater en restaurant is, maakte in de zeventiende eeuw deel uit van de muur die Edinburgh omringde. Er waren verschillende poorten die toegang gaven tot de stad, en de Netherbow Port gold als de belangrijkste. Wie de stad in wilde, moest tol betalen. Minder bemiddelde inwoners van Edinburgh waagden het daarom niet om de stad te verlaten, want tolgeld om weer binnen te komen, hadden ze niet. Dat leverde de buurt rond de Netherbow de bijnaam The World’s End op. Voor de armen hield hier de wereld op. Verder dan de poort kwamen ze hun hele leven niet.
Nog steeds is er vlak bij Netherbow Theatre in High Street (hoek St Mary’s Street) een kroeg met de naam The World’s End.
De hoge muur van de Netherbow Port was voorzien van metalen pinnen. Daarop werden de hoofden van de terechtgestelden geplaatst.
De Netherbow Port werd in 1764 afgebroken. Messing markeringspunten in het straatplaveisel geven de oorspronkelijke omvang aan. Het gebouw is nog te zien op een oude gravure.
In 1661 was James Guthrie een van de ongelukkigen wier hoofd op de Netherbow terechtkwamen. Hij had een revolutionair boek geschreven, getiteld ”De oorzaken van Gods toorn”. Daar kwam nog eens bij dat hij de koning niet als koning had erkend. Guthrie werd in Edinburgh ter dood veroordeeld, bij het Mercat Cross opgehangen, waarna zijn hoofd bevestigd werd op Netherbow Port.
Op het schavot sprak Guthrie nog onder meer: „Jezus Christus is mijn Licht en mijn Leven, mijn Gerechtigheid, mijn Sterkte, mijn Zaligheid. Aan Hem geef ik mij over, met al wat in mij is. Loof Hem, o mijn ziel, van nu aan tot in eeuwigheid.”
Toen deed de beul zijn werk. Vrienden droegen zijn lichaam weg om het te begraven. De beul nam zijn hoofd en plaatste het, aan de algehele verachting prijsgegeven, op de Netherbow.
Een zoontje van James Guthrie, William, draafde sindsdien elke dag door High Street naar de Netherbow Port. Dan stond hij daar een tijdlang te kijken naar het hoofd op de poort. Het hoofd van de man die hem zo vaak op z’n knieën had genomen. En dan fluisterde het ventje: „Dat is het hoofd van mijn vader.”
Meer dan 27 jaar heeft Guthries hoofd op de muur gestaan. Het was Alexander Hamilton, zijn latere opvolger in Stirling, die met gevaar voor eigen leven het hoofd van Guthrie van de poort haalde en het begroef.
Over Guthries onthoofding is een gedicht gemaakt: „Ze hebben zijn hoofd op de Netherbow gezet, om te verzengen in de zomerlucht, en maanden gaan voorbij, en de sneeuw valt wit op het dunne, grijze haar. En nog draagt het dezelfde blik als die het had in de dood.”
Lord Warriston onderging hetzelfde lot. De oude, zwakke man werd in juli 1663 ter dood veroordeeld. Het verheugde hem zeer dat hij spoedig naar de hemel mocht, waar hij zou zingen tot lof van het Lam.
Geholpen door zijn vrienden beklom Warriston het schavot. Daar sprak hij nog enkele woorden: „Ik bid u, allen die Gods volk zijt, om toch niet door het lijden afgeschrikt te worden. Weest bemoedigd om voor Hem te lijden.” Toen beval hij de beul zijn werk te doen. Zijn lichaam werd verbrand en zijn hoofd ging naar de poort.
Nog wreder handelde men met David Hackstoun. Hij werd om zijn geloof gevangengenomen, naar Edinburgh gevoerd en daar ter dood veroordeeld. Op het schavot werd hem eerst de rechterhand, daarna de linkerhand afgehakt. Vervolgens werd hij met een katrol opgehesen, waarna men hem met zijn volle gewicht op het schavot liet neervallen. Dat werd driemaal herhaald. Daarna sneed de beul, nog voordat hij dood was, zijn borst open en trok zijn hart uit zijn lichaam. Hij stak dit aan zijn mes, en het aan het volk vertonende, riep hij: „Hier is het hart van een verrader.”
Hackstouns lichaam werd gevierendeeld. Zijn hoofd werd op de Netherbow geplaatst, terwijl zijn lichaam in vier delen werd gezonden naar St Andrews, Glasgow, Leith en Burntisland, om daar tentoongesteld te worden. Dat was in juli 1680.
In hetzelfde jaar werd Richard Cameron gevangen, veroordeeld en terechtgesteld. Zijn hoofd en handen werden afgehouwen en naar Edinburgh gebracht. Vooraf werden zijn hoofd en zijn handen nog getoond aan zijn vader. Of hij die ook kende. De vader nam het hoofd en de handen van zijn zoon, kuste ze en zei: „Ik ken ze, ik ken ze, ze zijn van mijn zoon, van mijn eigen geliefde zoon. Het is de wil van God. God kan geen onrecht doen aan mij noch aan de mijnen, maar Hij heeft gemaakt dat goedheid en genade ons alle dagen onzes levens zullen volgen.”
Camerons hoofd werd hierna op de Netherbow Port geplaatst, terwijl zijn handen ernaast opgesteld werden met de vingers opwaarts.
Een jaar later zou het hoofd van Donald Cargill op de poort worden geplaatst. Onder trompetgeschal werd zijn vonnis voorgelezen, waarop Cargill reageerde: „Wat een treurig geluid is dit, maar het geschal van de laatste bazuin zal een vrolijk geluid zijn, voor mij en voor allen die bevonden zullen worden te leunen op de gerechtigheid van Christus.”
Boven op de ladder sprak hij: „Vaarwel alle betrekkingen en vrienden in Christus, vaarwel bekenden en alle aardse vergenoeging, vaarwel. Welkom Vader, Zoon en Heilige Geest, in Uwe handen beveel ik mijn geest.”
Toen stootte de beul hem van de ladder af. De volgende dag stond Cargills hoofd op de Netherbow.
