Onderhandelingen paars-plus worden moeilijk
DEN HAAG (ANP) – VVD, PvdA, D66 en GroenLinks zijn maandag begonnen aan serieuze onderhandelingen over de vorming van een kabinet paars-plus. Het zal moeilijk worden, zei vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink in een toelichting op zijn eindverslag als informateur. Op zijn advies benoemde koningin Beatrix maandagmiddag VVD-senator Uri Rosenthal en oud-PvdA-fractievoorzitter Jacques Wallage tot informateurs.
De fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Job Cohen (PvdA), Femke Halsema (GroenLinks) en Alexander Pechtold (D66) hadden tegenover Tjeenk Willink verklaard dat ze zich „afzonderlijk en gezamenlijk” serieus zullen inspannen in de verwachting dat paars-plus spoedig tot stand zal komen. Daarvoor moet wel een omslag plaatsvinden van campagnevoeren naar kabinetsvorming, zei Tjeenk Willink. „Van ‘ik wil niet met jou’, naar ‘ik moet wel met jou’. Dat kost tijd. Dat is buitengewoon lastig.”
Een coalitie paars-plus doet volgens Tjeenk Willink het meeste recht aan de verkiezingsuitslag. Die combinatie boekte samen zestien zetels winst. Andere combinaties leden tussen de vier en de veertien zetels verlies. Bovendien telt paars-plus drie winnaars en maar één partij (PvdA) die (een beperkt aantal) zetels verloor.
Het is voor het eerst sinds het begin van de informatie dat er daadwerkelijk onderhandeld gaat worden over de inhoud. In eerste instantie werd gekeken naar een rechts kabinet van VVD, PVV en CDA, maar die verkenning strandde al snel, net als de eerste poging om te kijken naar de kansen op paars-plus. Tjeenk Willink pakte vorige week de draad van VVD-informateur Uri Rosenthal op en kreeg Rutte zo ver dat hij toch een poging wil wagen. Cohen moest daarvoor wel beloven dat hij andere combinaties niet zal uitsluiten, mocht paars-plus mislukken.
Tjeenk Willink geeft de volgende fase een duidelijke richting mee in een uitgebreide bijlage bij zijn advies aan de koningin. Hij stelt onder meer dat het van belang is dat de politieke leiders in de Kamer blijven. „Geen partijleiders in het kabinet, anders dan bij gemotiveerde uitzondering. Landsbelang staat boven partijbelang.” Cohen, Pechtold en Halsema hebben al aangegeven dat zij in de Kamer zullen blijven. Rutte is de kandidaat-premier voor de VVD.
Tjeenk Willink pleit verder voor een „zeer beperkt coalitieakkoord op (financiële) hoofdlijnen, waaraan fracties zich gebonden weten”. Een kort regeerakkoord heeft volgens hem ook als voordeel dat kwesties die er niet in staan, vrij zijn en dus niet tot een kabinetscrisis kunnen leiden.
De oud-informateur adviseerde een nieuw kabinet verder een gedragscode af te spreken over hoe om te gaan met de media. Rutte, Cohen, Halsema en Pechtold namen daar alvast een voorschot op door af te spreken dat ze terughoudend zullen zijn met tussentijdse mededelingen de komende weken.
