U behoort daarmee óók tot de doelgroep die Rob van Eeden en Hanneke van Veen willen bereiken met hun recent verschenen boek ”Sparen voor later en nu!”.

Nederlanders zouden veel meer moeten sparen, meent het echtpaar, dat in 1992 aan de basis stond van de Vrekkenkrant, de voorloper van het huidige magazine Genoeg, dat zich richt op de mens die liever consumindert dan consumeert.

„De helft van de Nederlanders spaart nooit of slechts af en toe. Daar maak ik me zorgen om”, zegt Hanneke, die door haar vrijwilligerswerk op een voedselbank in Den Haag de vaak schrijnende gevolgen van armoede van nabij meemaakt. „Het aantal gezinnen dat hulp nodig heeft groeit enorm, terwijl het steeds noodzakelijker wordt om geld opzij te leggen. We moeten allemaal langer doorwerken, de pensioenen gaan omlaag.”

Sparen is te leren, daarvan zijn Hanneke en Rob overtuigd. In de Vrekkenkrant plaatste het stel daartoe vele honderden tips, waarvan het theezakje dat, na droging aan de waslijn, best kon worden hergebruikt, de meest gevleugelde werd. Hanneke: „Iedereen kan sparen, zelfs als je weinig verdient. Maar veel mensen weten gewoonweg niet hoe ze ook met minder geld zouden kunnen rondkomen.”

En dat is soms vrij simpel, zegt ze. „Koop je bijvoorbeeld een kilo andijvie in de aanbieding, dan blijft er voor een heel gezin maar weinig van over als je de krop kookt. Verwerk je ’m rauw in de stamppot, dan heb je er al wat meer aan. Maar maak je er een salade van, dan heb je aan een halve krop genoeg.”

Rob zelf is er het levende bewijs van dat sparen valt te leren. Tot zijn 45e spaarde hij niet en loste hij de ene schuld met de andere af. Dankzij Hanneke besloot hij op middelbare leeftijd alsnog te gaan sparen, zegt hij. „En toen ging het vrij snel. Zeven jaar later had ik mijn huis van 80.000 gulden afgelost en was er opeens geen hypotheek meer. Dát voelt lekker!”

Mensen ertoe bewegen (meer) te gaan sparen, is echter niet het enige doel dat Van Eeden en Van Veen met hun boek beogen. Het echtpaar wil spaarders er ook van bewust maken dat ze hun geld vaak veel meer kunnen laten renderen dan het nu doet. Want waar veel Nederlanders voor de dagelijkse boodschappen verschillende supermarkten bezoeken om daarmee wat euro’s te besparen, worden die met bloed, zweet en tranen bijeengespaarde centen vervolgens tamelijk onnadenkend weggezet op rekeningen met véél te lage rentes. Rob: „Gelukkig is dit de laatste tijd wel iets minder geworden. Waar tien jaar geleden zo’n 5 procent van de spaarders ‘zwevend was’ en dus op zoek ging naar de hoogste rente, geldt dat nu voor circa 20 procent. Maar dat betekent óók dat 80 procent nog altijd trouw is aan de bank waar ze hun hele leven al bij bankieren.”

Die ‘Hollandse bankentrouw’ noemt hij opmerkelijk. „Waar is het op gebaseerd? Je hebt tegenwoordig met de caissière in de supermarkt meer contact dan met een bankier. Je doet je bankzaken via een gleuf in de muur of internet. Het is erg anoniem geworden. Desondanks blijven mensen hun bank trouw.”

Volgens Rob spelen daarbij heel wat misverstanden, drogredenen en emoties mee. „Spaarders denken vaak dat overstappen niet loont of dat het allemaal erg omslachtig is.”

Om dit te ontkrachten lanceerde het paar eind 2007 de website vanspaarbankveranderen.nl, Daarop staat informatie over hoe je van bank kunt veranderen en hoe het zit met de veiligheid van spaargeld. Ook zijn er ranglijstjes met rentetarieven op te vinden. De hoogsten, maar ook de laagsten, benadrukt Rob.

„Daarmee wilden we het uitmelkbeleid van voornamelijk de grote Nederlandse banken aan de kaak stellen. Nieuwe spaarders worden vaak gelokt met hoge rentes onder klinkende namen als top- of profijtrekening. Vervolgens wordt die rente in de jaren erna stap voor stap verlaagd. De Postbank presteerde het zelfs om op een bepaald moment 0,5 procent spaarrente te bieden, terwijl elders, zonder voorwaarden, 5 procent te krijgen was.”

Volgens het stel hebben Nederlandse banken met dit ‘dakpannensysteem’ in de afgelopen jaren miljarden verdiend. Hanneke: „Intern bij banken stond die truc ook wel bekend als het 3-6-3-tje. Geef de spaarder 3 procent, pak van de lener 6 procent en hup, ’s middags om drie uur gaan we golfen.”

Volgens Rob wordt er zo op een „onethische wijze” misbruik gemaakt van het feit dat mensen niet snel geneigd zijn om van spaarbank te veranderen. „De trouwste klanten belonen ze niet, maar pakken ze.” Hij vergelijkt het met een bakker die iedere dag een gram minder brood verkoopt voor dezelfde prijs, waardoor uiteindelijk nog maar een schamel broodje resteert. „Dan zeg je toch ook tegen die bakker: je bent een oplichter!”

Ondanks het succes van beide sites staat van de bijna 300 miljard euro aan Nederlands spaargeld nog altijd zo’n 75 procent op spaarrekeningen met relatief lage rentes bij de grote Nederlandse banken, zegt Rob. „Mensen denken vaak dat het daar veiliger staat dan elders. Maar waren het niet juist de grote Nederlandse banken die staatssteun nodig hadden omdat ze hun geld hadden gestoken in uiterst risicovolle beleggingen?”

Zolang een bank valt onder het depositogarantiestelsel van De Nederlandsche Bank (DNB) en je niet meer dan 100.000 euro bij één bank onderbrengt, kun je je geld met een gerust hart bij alle in Nederland opererende banken onderbrengen, meent hij. Ook bij banken uit Rusland of Turkije met exotische namen als Yapi Kredi Bank of Anadolubank. „Recent heb ik wat nader onderzoek gedaan naar die Turkse banken. Wat bleek: ze beleggen traditioneler en veel voorzichtiger dan de Nederlandse banken.”

Dat voormalig minister Bos van Financiën Nederlandse spaarders verweet voor een „half procent extra rente” hun geld naar buitenlandse banken te verplaatsen, heeft het paar daarom flink tegen de borst gestuit. Hanneke: „Ik vond dat zó denigrerend. Graaispaarders werden ze genoemd. Ik hoor ministers nooit op die manier praten over beleggers.”

Rob: „Terwijl die juist smalend zouden zeggen: dacht je dat ik voor 5,1 procent rente ga? Ik wil minstens 10 procent rendement, ja! En dan mij uitmaken voor graaispaarder en me verwijten de economische crisis mede te hebben veroorzaakt. Dat is de wereld op zijn kop! Die crisis is veroorzaakt door een stel jongens op Wall street die op onverantwoorde wijze hebben belegd in hypotheken die nooit verstrekt hadden mogen worden. En dan denk je: dat is alleen in Amerika, want daar is altijd alles zo extreem. Maar onze eigen Rabobank, ABN AMRO, Fortis, ING, SNS, noem ze maar op. Ze zaten er allemaal in. En de belastingbetaler mocht bijspringen.”

Toch wil het paar mensen niet louter oproepen hun geld klakkeloos bij de hoogste bieder weg te zetten. „Dat mag natuurlijk best. Maar wat wij zouden willen, is dat mensen ook gaan nadenken over wat banken doen met je geld. Waarin beleggen ze het eigenlijk? Risicovolle en speculatieve troep? Clusterbommen? Als je dat weet en je blijft zitten, dan geef je de bank de mogelijkheid door te gaan met dit beleid en ben je feitelijk medeplichtig.”

Zelf stapte Rob daarom op bij ING. Nu bankiert hij bij de meer ethisch georiënteerde banken, ASN en Triodos. „Door de kredietcrisis zie je ook daarin een ontwikkeling in de markt. Banken die duurzaamheid promoten hebben de wind mee. Het mooie is dat zij juist hierdoor opvallend concurrerende rentetarieven kunnen bieden.”

Grofweg zijn alle in Nederland opererende banken onder te verdelen in de volgende groepen.

• De ‘grote drie’: Rabobank, ING en ABN AMRO

• Spaarbanken met een buitenlandse, voornamelijk Turkse, achtergrond, zoals: Akbank, Anadolubank en Credit Europe Bank.

• Traditionele spaarbanken die in de afgelopen decennia fuseerden, zoals SNS Bank en Reaal.

• Ethisch georiënteerde banken, zoals ASN en Triodos.

• Banken voortkomend uit de verzekeringsbranche, zoals: Aegon Bank, Allianz, Delta Lloyd,en Ohra.

• Overigen, zoals, internetspaarbanken MoneYou en NIBC Direct, vermogensbeheerder Robeco, De Friesland Bank en autoleasebedrijf LeasePlan.

De ruim dertig banken die in Nederland actief zijn bieden samen meer dan 550 verschillende spaarmogelijkheden aan. Vergelijkingssites zoals vanspaarbankveranderen.nl scheppen orde in die chaos. Voor een rekening zonder beperkende voorwaarden (zoals boetes bij opname of verplichte stortingen) biedt op dit moment Leaseplan Bank met 2,53 procent de hoogste rente. Onderaan staat met 0,5 procent de Groenrekening van Rabobank. Wie zijn geld langere tijd kan missen, kan profiteren van de hogere rentes (tot circa 4,5 procent) op zogenoemde termijndeposito’s.

„Ze beloven torenhoge rentes, tot ze genoeg klanten hebben”

Hoeveel sparen burgers en welke bank mag hun centjes beheren? Maken ze zich druk om de rente? De straat op voor een antwoord.

R. Schreuder (39) uit Epe: „Ik spaar meestal maandelijks een bedrag, afhankelijk van wat er overblijft. Mijn spaargeld heb ik ondergebracht bij ING Bank. Ik weet niet precies hoeveel rente ik krijg. Wel weet ik dat tussen de geboden rentes van allerlei instellingen meestal nauwelijks verschil zit. Laat ik elders eens 0,25 procent meer rente krijgen. Dan zitten er wel weer allerlei voorwaarden aan vast of ik kan er niet vrij over beschikken. Ik ga echt niet al die rompslomp op mijn nek halen. Liever laat ik al het geld dat ik bezit bij één en dezelfde bank staan. Dan houd ik tenminste het overzicht. Bovendien kan ik er dan makkelijk over beschikken. Met een kleine en het huishouden heb je af en toe een buffer nodig voor de aanschaf van nieuwe spullen of voor een vakantie.”

Tanneke Schreurs (23) uit Oosterwolde (Gld.), getrouwd en moeder van twee kinderen: „Wij hebben onze spaarcentjes bij Rabobank ondergebracht. Dat is voor ons een vertrouwde naam. Ook onze andere rekeningen hebben we daar. Wij zijn niet van die mensen die allerlei banken gaan afstruinen of we elders net iets meer rente zouden kunnen krijgen. Daarbij denken we er al helemaal niet aan om ons geld bij een of andere buitenlandse bank te stallen. We sparen zo mogelijk maandelijks, maar dat lukt niet altijd. Het is wel lekker dat we het belastingvoordeel van de hypotheekrenteaftrek één keer per jaar gestort krijgen.”

C. Krul (63) uit Enkhuizen: „Ik vertel liever niet hoeveel geld ik precies op de spaarrekening heb, maar ik kan er goed van leven. Ik heb het ook nodig, want twee jaar geleden deed mijn gewrichtsreuma me de das om in mijn werk in een horlogerie. Mijn spaarcentjes heb ik ondergebracht bij Fortis. Ideaal, dat internetsparen. Je kunt via de computer over je geld beschikken. Vastzetten voor langere tijd wilde ik niet, want je weet nooit of je eens iets extra’s nodig hebt. Bovendien ontvang ik een mooie rente van 2,4 procent. Andere banken geven nauwelijks nog fatsoenlijke rente. Ja, van die lokkertjes, maar zulke jongens heb ik wel door. Ze beloven je torenhoge rentes, totdat ze genoeg klanten hebben. Vervolgens keldert de rente. Het geld bij een buitenlandse bank wegzetten, trekt me niet. Het buitenland ken ik goed en het is er prachtig, maar je moet je geld er niet wegzetten.”