Commentaar: Liever goed dan snel
Formaties bieden niet zelden een wonderlijk schouwspel. Neem nu de ontwikkelingen van de achterliggende drie weken. Wie had kunnen voorspellen dat na een eerste week van snuffelen, informateur Rosenthal zou concluderen dat een rechts kabinet van VVD, PVV en CDA beslist níét mogelijk is, maar een middenkabinet en een paars plus kabinet wél?
Terecht noemden diverse partijleiders in het Kamerdebat van afgelopen dinsdag deze conclusie „onbevredigend.” Zeker, een rechtse combinatie stuitte in eerste instantie op moeilijkheden. Maar de andere varianten stuitten aanvankelijk eveneens op problemen. Bijvoorbeeld dit probleem dat VVD-leider Rutte op nota bene inhoudelijke gronden totaal geen heil zag in een paars plus variant.
De grote vraag was en is derhalve: hoe kan het nu zijn dat in het eindrapport van Rosenthal de blokkade van het CDA zó veel zwaarder weegt dan de blokkade van de VVD tegen paars en de blokkade van de PvdA tegen een middenkabinet? Een helder antwoord is daarop tot nu toe niet gekomen.
Dezer dagen lijkt zich opnieuw een wonderlijke wending te voltrekken. Het lijkt er veel op dat Rutte zijn weerzin tegen paars beetje bij beetje loslaat, met als motivering, ondermeer, dat de tijdsomstandigheden om spoed vragen.
Een vreemde gang van zaken. Is dit nu de man die tijdens de campagne en in de week na de verkiezingsdag zo krachtig poneerde dat paars plus „hoogst onwaarschijnlijk” was? De man ook die de sociaal-economische verschillen tussen VVD en PvdA als groot en moeilijk overbrugbaar bestempelde? En zouden die verschillen dan niet veel makkelijker te overbruggen zijn wanneer het CDA als buffer tussen liberalen en sociaaldemocraten in staat dan wanneer de linkse ideeën van de PvdA ook nog eens worden versterkt door de aanwezigheid van D66 en GroenLinks?
Nogmaals: hier is sprake van een wonderlijke wending. Want waarom zou de leider van de grootste partij, die 9 zetels won, eerder moeten buigen en de eigen voorkeur (het middenkabinet) loslaten dan Cohen, de leider van een kleinere partij, die bovendien 3 zetels verloor?
Uiterst merkwaardig is ten slotte de hefboom die door deze en gene gebruikt wordt om een doorbraak richting paars plus te forceren, namelijk de economische omstandigheden en de tijdsdruk. Want laten we nu alsjeblieft niet gaan overdrijven! Hoe lang zijn we nu eigenlijk bezig met de formatie? Tweeënhalve week pas. Dat het even duurt om de juiste richting te bepalen, is na zo’n gecompliceerde verkiezingsuitslag helemaal niet vreemd. En zouden we niet meer behoefte hebben aan een goed en duurzaam kabinet dan aan een snel kabinet? Wie nu voortdurend klaagt over traagheid, heeft waarschijnlijk vooral één welomschreven politiek doel: een nieuwe paarse coalitie.
Zeker, onnodig teuten in een formatieproces is onwenselijk. Maar laten we nu ook niet doen alsof de toekomst van Nederland afhangt van een of twee weken langer formeren. Dat zou een schromelijke overschatting van de macht en de invloed van de politiek zijn.
