Dat deze tussenstap wordt gezet, toont aan hoe moeilijk het is om in de nieuwe politieke verhoudingen een regering samen te stellen. Terecht zei de informateur zaterdag dat het politieke landschap „verpulverd” is.

Feitelijk is er een impasse ontstaan na de eerste, verkennende ronde van informateur Rosenthal. Twee dingen zijn wel duidelijk: een kabinet met de PVV zit er voorlopig niet in en andere opties zijn niet van tafel, maar liggen zeker niet binnen handbereik.

De verschillende politieke partijen die mogelijk een coalitie zouden kunnen vormen, hebben een zeer divers wensenlijstje over de samenstelling van de regering. De twee grootste partijen, VVD en PvdA, zoeken het elk in een verschillende richting. De liberalen willen niet zonder het CDA, de socialisten willen vooral samen met de andere linkse partijen.

Het is een ongeschreven regel dat 
de koningin bij de formatie nadrukkelijker het voortouw neemt, naarmate 
de politieke situatie ingewikkelder 
is. Dat deed ze in 1994 toen de formatiebesprekingen stokten. Het advies om een liberale informateur te 
benoemen, legde ze toen naast zich neer. De vorstin benoemde PvdA-voorman Kok, die uiteindelijk het eerste paarse kabinet vormde.

Opvallend is dat de koningin nu niet een duidelijke richting aangeeft. Door Tjeenk Willink op te dragen te onderzoeken welke vervolgstap gezet moet worden, voorkomt ze straks kritiek 
te krijgen de formatie te veel naar haar hand te hebben gezet. Nu het politieke klimaat kritischer is ten opzichte van de monarchie, is dat heel verklaarbaar. Door de bal bij de vijf politieke partijen te leggen, blijft Hare Majesteit voorlopig buiten de discussie.

Informateur Tjeenk Willink heeft een lastige opdracht gekregen. Het lijkt erop dat de sleutelfiguren, Rutte en Cohen, nauwelijks bereid zijn water bij de wijn te willen doen. Het is begrijpelijk dat Rutte weinig zin heeft om een kabinet te leiden dat verder uit progressieve partijen bestaat. Daarom wil hij het CDA erbij hebben. Cohen houdt echter vast aan paars plus, omdat hij daarmee het meest van zijn keuzes kan realiseren.

De vraag dringt zich op welk belang zij op het oog hebben, dat van het land of van hun partij? Soms wekken de partijleiders de indruk bij de onderhandelingen voor een nieuw kabinet al de volgende verkiezingen in hun achterhoofd te hebben.

Tjeenk Willink constateerde zaterdag dat er ook gekeken moet worden naar het functioneren van de democratische rechtsstaat die de burger zekerheid biedt. Impliciet riep hij daarmee de partijen op mee te werken aan een kabinet dat een meerderheid heeft. Daarvoor wil hij de weg banen. Hoe eerder een nieuwe informateur aantreedt, hoe beter het is. Daarom: volgende graag.