De christenheid in ons vaderland is divers en veelkleurig. Maar als geheel wekt zij meer dan eens bij mensen de indruk dat een christen zich toch wel aan heel veel regels heeft te houden. Regels die soms vreemd en zelfs bizar op anderen kunnen overkomen. Regels ook die vaak plezier in het leven in de weg lijken te staan.

Die voorschriften kunnen heel gevarieerd zijn. De afgelopen tijd was bijvoorbeeld de regel in het nieuws dat voor een van de christelijke partijen vrouwen niet verkiesbaar kunnen zijn voor een plaats in de politiek. Maar je zou ook kunnen noemen dat christenen op een mooie zomerdag naar de kerk moeten, als anderen aan het strand kunnen liggen. Ze mogen niet samenwonen en niet scheiden. Ze hebben kledingvoorschriften. Ze zijn tegen euthanasie en laten een ander niet de vrijheid om zelf te beslissen wanneer je wilt heengaan. Ze moeten matig zijn met alcohol. Ze moeten veel bidden en uit de Bijbel lezen. Terwijl je zonder het geloof vrij bent om je eigen weg te gaan. En zo is er meer te noemen.

Het is duidelijk dat lang niet elke regel bij iedere christen voorkomt. Maar toch die indruk: christenen zijn mensen met veel regels. En ja, om te beginnen moeten we zeggen: Dat is waar. Maar is het iets om je voor te schamen? Het hebben van regels kan juist te maken hebben met een gezond en vitaal leven. De vele verkeersregels geven een ordelijke en (vaak) aangename vervoersmogelijkheid. De vele regels in de bouw zorgen ervoor dat er veilige en goede woningen worden neergezet.

Aan de andere kant blijken te veel of te strenge regels juist fnuikend en hinderend te werken. De overheid neemt zich daarom de laatste jaren voor te snijden in het aantal regels en voorschriften, juist om de dingen beter te laten lopen.

Maar hier komt nog een bezwaar tegen regels bij. Voorschriften zijn meer dan eens in een kwaad daglicht gekomen doordat ze soms gehanteerd worden vanuit een koude en wettische geest. Daardoor wordt de indruk gewekt dat het christelijk geloof vooral hard en streng en veroordelend is.

Leegte

Soms is er ook een teveel aan regels, waardoor iemand zich geestelijk afgesnoerd voelt en al in zijn jeugd weerstand tegen het geloof opbouwt. De regels kunnen ook te belangrijk gemaakt worden. De levende omgang met God raakt dan op de achtergrond. Wat overblijft is een korst van regels, met daarbinnen een grote leegte. Wat kan een mens daar niet op vastlopen! Wat kan iemand daardoor het gevoel krijgen dat de christelijke godsdienst levenloos en onecht is. Is het in zulke situaties niet begrijpelijk als er negatief op christelijke regels wordt gereageerd?

Toch blijf staan dat christelijke voorschriften juist tot de eer van de christenheid behoren en bijzonder waardevol zijn voor het menselijk leven. Veel regels hebben te maken met de Tien Geboden. Ze willen ons helpen om afstand te nemen van het kwade, en meer en meer met liefde het goede te omhelzen. En dat in hart, oog en hand te praktiseren.

In de regels komt stralend naar voren dat het christendom volledig gaat voor het goede. Zoals Christus heeft samen gevat: 
God liefhebben boven alles en 
de naaste als jezelf. Aan dit dubbelgebod willen alle juiste regels ontspruiten. Ze bedoelen ons leven meer en meer naar dit 
goede te vormen. De christenheid buigt voor de Schepper en ontvangt uit Zijn hand de zuivere moraal voor het leven. God, Die volkomen goed en zuiver is, leert alleen wat goed en recht is.

Nu we in een samenleving staan waarin de persoonlijke vrijheid boven alles staat (”geen God, geen meester”), ligt er op dit punt een diepe tegenstelling met het christendom. Die brengt de ware vrijheid immers in het goede. Je bent niet vrij als je mag doen wat je eigen ik wil. Je bent vrij als je van harte het goede doet en zegt, in liefde tot God en naaste.

Als het hierom gaat, kan het christendom het verwijt van te veel regels niet serieus nemen. We zien immers voor onze ogen hoe het loslaten van de regels van de christelijke moraal alleen maar verwarring, zelfzucht en koudheid in de samenleving teweegbrengt.

Het grote belang en tevens de beperkte betekenis van de christelijke regels is misschien het beste duidelijk te maken aan de hand van een voorbeeld. Denk aan een prachtige appelboom die een stevige stok naast zich heeft staan. De stok houdt met enkele banden de stam vast, zodat die rechtop groeit. De stok is nodig om de boom recht te laten groeien en stevig te laten worden. Maar ondertussen gaat het niet om de stok, maar om de boom die met wortels in de grond staat en vruchten voortbrengt.

Rijkdom

Zo is het ook in het christelijk geloof: door het geloof wordt iemand geworteld in de genade van God. Geworteld in de grond Christus. Om door het sap van de Heilige Geest te groeien in de genade en veel vrucht voort te brengen, tot eer van God en tot zegen van anderen. Maar er staat de stok van de wet, van de christelijke regels naast. Om de boom in de goede richting te houden. Die stok is dus geweldig belangrijk, maar niet het beslissende.

Iemand die naar de boom kijkt en alleen op de stok let, zegt: „Die stok is een hindernis, hij houdt die boom maar vast. Die boom is niet vrij.” Dit verwijt is alleen terecht als christenen de stok bij de boom heel erg dik maken en de banden waarmee de boom wordt vastgehouden steeds strakker aantrekken. Dan heeft de boom inderdaad geen plek meer om te groeien. En dan is de stok veel te belangrijk geworden.

Maar het omgekeerde is nog veel erger. Als de stok wordt weggehaald, is de kans wel heel groot dat de zogenaamd vrije boom scheefgroeit en een keer zal scheuren en ten onder gaan.

Het behoort tot de rijkdom van het christelijk geloof om (goede) regels te hebben. Daar hoef je je als christen dan ook niet voor te schamen, maar je mag ze juist met eer uitdragen. Is het niet een bron van grote rijkdom om in een losgeslagen tijd een rijke en vruchtbare moraal te hebben? Daarvan kun je werkelijk tot bloei komen.

Dr. P. F. Bouter, hervormd predikant te Bodegraven.
Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl