Het is stap één in de invoering van Obama’s nieuwe zorgwet, die in 2014 volledig van kracht wordt. Ondertussen woedt het debat over het zorgstelsel in alle hevigheid voort. Want waar Republikeinen de wet met hart en ziel bevechten, zijn veel Democraten nog maar half tevreden. En beide kampen weten het zeker: „God is at our side.”

Laurie Wen is aangesloten bij Health Care Now, een nationale organisatie die strijdt voor een ander zorgstelsel. Het liefst naar Europees voorbeeld. Wen is het type linkse activist dat T-shirts draagt met een boodschap voor de wereld; over aids, of over de walvisjacht. Ze is niet zo geïnteresseerd in uiterlijk, veel meer in rechtvaardigheid. Daarom voegde ze zich bij Health Care Now.

„Iedereen heeft recht op gezondheidszorg”, vindt Wen. „De Wereldgezondheidsorganisatie maakte in 2000 een ranglijst van landen waar gezondheidszorg goed geregeld is. Amerika werd 37e. Sindsdien wordt die lijst onder druk van onze overheid niet meer gemaakt. We zijn blijven steken in de negentiende eeuw.”

Toch is Wen niet blij met de Health Care Bill van president Barack Obama. „Helemaal niet. Kijk, alles is beter dan wat we hadden. Maar ik had veel meer verwacht.” Wen hoopte –samen met veel progressieve Democraten– op het ”single payer systeem” dat er kortweg op neerkomt dat één overheidsorganisaties alle ziektekostenpremies int en alle claims uitkeert. Nu zijn er duizenden gezondheidsorganisaties. „Dat geeft enorm veel administratieve rompslomp en is bepaald niet goedkoop.”

Massachusetts

Volgens Wen is zo’n single payer systeem ten diepste ook wat Obama wil. „Max Baucus, een machtige senator, heeft het persoonlijk tegen me gezegd. „Natuurlijk willen we dat”, zei hij. „Maar dat krijgen we er nooit door.” Waar heeft Obama onderhandelen geleerd?”

Dat toch veel Democraten blij zijn met de wet, is volgens Wen vooral te wijten aan onkunde. „Van de tien Amerikanen weten er negenenhalf niet waar het over gaat. Door deze wet zijn alle Amerikanen straks verzekerd, maar dat betekent nog niet dat ze daadwerkelijk zorg krijgen.”

Wen wijst naar Massachusetts, waar de nieuwe wet door eerdere lokale wetgeving feitelijk al van kracht is. „Achttien procent van de verzekerden valt buiten de boot. Sommige verzekeraars hanteren namelijk 5000 of 10.000 dollar eigen risico bij hun gezondheidspolis. Maar die eerste duizenden zijn voor veel Amerikanen al onbetaalbaar. Bovendien draait de overheid de komende jaren enorme verliezen door deze wet. Ik ben bang dat het de rest van Amerika precies zo zal vergaan.”

Feit is volgens Wen dat de zorgverzekeraars in hun handen wrijven. „Sinds Obama zijn handtekening zette, zijn de aandelenkoersen van de verzekeringsmaatschappijen met 28 procent gestegen.”

Kill the bill

Het gemor onder de links-liberale Amerikanen mag vervelend zijn voor het Obamakamp, de meeste kritiek op de zorgwet komt uit Republikeinse, conservatief-christelijke hoek, verenigd in de Tea Partybeweging. Die kritiek is niet misselijk en richt zich vooral op de morale en Bijbels-ethische kant van het verhaal. Conservatieve dominees stellen dat het plan zich tegen Gods maatschappijontwerp richt. „In Obama’s visie moeten Amerikanen op de overheid vertrouwen, niet op God”, zei bijvoorbeeld Tom Prichard van de Minnesota Family Council. Volgens Prichard is het oude zorgsysteem naar Gods ontwerp, Obama’s plan niet. Immers, nergens in de Bijbel is te vinden dat gezondheidszorg een recht is. „Weigeren we ons hierin te schikken, dan weigeren we God.” Ook vinden tegenstanders dat de regering niet voor hen moet bepalen of ze zich tegen ziektekosten moeten verzekeren of niet.

Geluiden van tegenstanders hebben tot grote demonstraties en manifestaties geleid. Senatoren die hun stem aan de wet gaven, kregen doodsbedreigingen in de bus. Spandoeken en protestborden richtten zich tegen Obama. ”Kill the bill”, stond er te lezen op een spandoek en president Obama werd afgebeeld in een grafkist. Op andere borden stond geschreven: Rechten komen van God, niet van het Congres. Weer andere spandoeken toonden foto’s van stapels dode lichamen bij concentratiekamp Dachau met het opschrift: ”Nationaalsocialistische gezondheidszorg, Dachau 1945.”

Abortus

Een groot punt van zorg voor christelijke Amerikanen is dat het nieuwe zorgstelsel betekent dat alle verzekerden indirect gaan meebetalen aan abortussen, geslachtsveranderingsoperaties en voorbehoedsmiddelen. Obama’s belofte dat abortussen niet van gemeenschapsgeld betaald zullen worden, trok een aantal weifelende Democraten over de streep, maar volgens tegenstanders is dit presidentieel decreet een wassen neus.

Dat zegt ook professor Anne Hendershott van het rooms-katholieke Kings College in New York. „De executive order is betekenisloos”, zegt ze. „Zo’n decreet staat altijd onder de wet en Obama kan het te allen tijde intrekken. Het is duidelijk dat premiegeld abortus zal financieren, zonder dat mensen daar vat op hebben. Vermoedelijk zal het aantal abortussen stijgen.”

De rooms-katholieke bisschoppen in Amerika hebben zich juist vanwege het abortusargument tegen de wet gekeerd. Maar hun autoriteit ten spijt, veel rooms-katholieken hebben er lak aan. Zo besloten organisaties die samen bijna 60.000 nonnen vertegenwoordigen de zorgwet te steunen. En ook de Catholic Health Association (CHA), het grootste netwerk van roomse zorginstellingen in Amerika, ging tegen de bisschoppen in. Dat laatste conflict was de meest bepalende en waarschijnlijk voor de bisschoppen ook de pijnlijkste weerstand. „Het schaadt de kerk”, zegt Hendershott.

„Maar ook de rooms-katholieke zorginstellingen kunnen onder druk komen te staan”, vreest Hendershott. De duizenden rooms-katholieke ziekenhuizen zouden wel eens gedwongen kunnen worden abortussen uit te voeren, zegt ze. „Dat zou het einde betekenen van de rooms-katholieke gezondheidszorg.”

Hendershott weet niet precies hoe groot de groep is die tegen de bisschoppen ingaat, maar ze schat het op 20 tot 30 procent van de rooms-katholieken. „Maar veel van hen zijn oud”, zegt ze. „Ze sterven uit. De jonge generatie is juist heel fel in het volgen van de overtuiging van de kerk.”

Angst

Pastor Amandus Derr van de lutherse Saint Peter’s Church in New York constateert een grote verdeeldheid onder christenen in zijn land. Derr, zelf voorstander van de zorgwet, wijt die verdeeldheid aan angst. Angst die sinds de aanslagen van 11 september 2001 gegroeid is in de Verenigde Staten. „Sinds de aanval op Amerika vertellen politiek en media in dit land dat we bang moeten zijn. Voor virussen, terroristen, Europeanen, immigranten en nu voor Obama en zijn zorgwet.”

Vooral het „rechtse geschreeuw” op televisiezenders als Fox News is Derr een doorn in het oog. „Obama wordt vergeleken met Hitler, hij wordt afgeschilderd als de antichrist. Van de kansels wordt gepredikt dat dit de verdrukkingen zijn die Amerika moet doorstaan voordat de Messias terugkomt. En het ergste is: velen zijn geneigd het te geloven. De economische crisis heeft dergelijke geluiden alleen maar gevoed. Amerika is een religieus land, ook voor degenen die niet geloven of niet naar de kerk gaan. Argumenten met religieuze ondertoon doen het altijd goed.”

Hoewel Obama vandaag een volgende stap naar het nieuwe zorgstelsel heeft gezet, geven tegenstanders de strijd nog lang niet op. „Hij zál de wet intrekken”, zegt Hendershott. „Al heeft bijna geen president voor hem dat ooit gedaan.”

Kernpunten van het nieuwe zorgstelsel

l Zo’n 32 miljoen nu nog onverzekerde Amerikanen worden tegen ziektekosten verzekerd.

l Ongeveer 95 procent van de Amerikaanse bevolking is hiermee gedekt. Nu ligt dat aandeel op 83 procent. Deskundigen verwachten dat het nieuwe stelsel in de komende tien jaar een kleine 1 biljoen dollar gaat kosten. Dat zijn twaalf nullen.

l Voor bijna alle Amerikanen wordt een basisverzekering tegen ziektekosten verplicht. Wie zo’n verzekering wel kan betalen, maar er geen wil, wordt vanaf 2014 beboet. Ondernemingen hoeven hun werknemers niet te verzekeren.

l De overheid mag geen abortussen financieren, tenzij het leven van de moeder gevaar loopt of de zwangerschap het gevolg is van incest of verkrachting. De verschillende staten kunnen het voor vrouwen wel mogelijk maken zich voor de kosten van een abortus te verzekeren.

l Het plan voorziet niet in een staatsziekenfonds (single payer system), zoals veel linkse Democraten graag willen. Wel moeten de vijftig staten een platform creëren waar Amerikanen polissen van verkeraars kunnen vergelijken en kopen. Voor armere Amerikanen is er belastingvoordeel. Illegale immigranten kunnen niet terecht bij dit platform.

l Het moet voor sociaal zwakkeren gemakkelijker worden om van het staatszorgstelsel gebruik te maken. Het overheidsprogramma voor mensen met lage inkomens moet er zo’n 16 miljoen klanten bij krijgen.

l Verzekeringsmaatschappijen mogen Amerikanen die al ziek zijn, niet meer weigeren. Ook mogen ze geen hogere premies rekenen op basis van geslacht of de gezondheidstoestand van de klanten. Maatschappijen kunnen polissen niet zomaar opzeggen als een verzekerde ziek wordt of gehandicapt raakt.