„Met een vlammetje van idealisme bent u in uw vak gekomen. Dat vlammetje blijft niet vanzelf branden. Sterker nog, het kan uitdoven”, hield de psycholoog haar publiek zaterdag voor.

”Fit voor de klas!” was het thema van deze contactdag. „Burn-out komt voor bij 13 procent van de leerkrachten en dat is hoger dan het landelijk gemiddelde in andere beroepsgroepen”, aldus De Visser. De psycholoog noemde een aantal factoren die burn-out en stress kunnen veroorzaken. „Veel mensen denken dat werkdruk bepaalt of je iets aankunt. Maar werkdruk is iets anders dan werkbelasting. Stress in contacten met mensen brengt een extra belasting mee.”

Leerkrachten gaan om met kinderen in een kwetsbare leeftijd, zo hield De Visser haar publiek voor. „Ouders worden bovendien steeds kritischer richting leerkrachten. Docenten moeten tegenwoordig veel uitleggen. Je moet je steeds in kunnen leven, zonder je af te zonderen.”

Persoonlijke factoren spelen een grote rol volgens de psychotherapeut. „Fit blijven op het werk heeft niet alleen met het werk te maken maar ook met uzelf. Het zijn niet alleen de slappelingen die opgebrand raken. Juist de hardwerkende, zeer gewaardeerde collega loopt het grootste risico.”

De Visser noemde wat signalen „die aangeven dat het niet goed gaat.” Moeheid, besluiteloosheid, twijfelen, snel geprikkeld raken, weinig geduld hebben, zijn allemaal rode lampjes, aldus de psycholoog. „Vooral omdat ze eigenlijk niet bij u passen. Het evenwicht is tijdelijk verstoord. Als dit verdergaat, wordt er roofbouw gepleegd op de lichamelijke en de psychische gezondheid.”

Daarbij geldt overigens dat leerkrachten zelf vaak minder snel in de gaten hebben dat het misgaat dan mensen in hun omgeving. „Verder kan het de lucht zuiveren als conflicten op tafel komen. Op het werk is het goed om elkaar aandacht te geven, en daarnaast te bespreken hoe de lasten onderling zijn verdeeld. Om eerlijk daarover met elkaar in gesprek te gaan, is vertrouwen en moed nodig. Onvermijdelijk komt u daarbij op gevoelige punten.”

Belangrijk is de zorg voor uzelf, meent De Visser. „Om goed voor anderen te kunnen zorgen, moet u ook een klein beetje voor uzelf zorgen. Probeer eens een lijstje te maken met dertig dingen waarbij u zich kunt ontspannen. Daar kunt u af en toe op teruggrijpen. Pas als klachten langer duren, zijn drastischer maatregelen nodig.”

Directeur J. van de Kamp van de Voetiusschool te Andel reageerde in zijn coreferaat op de lezing van De Visser. „Ik vraag me af of de psychische overbelasting in het onderwijs zoveel groter is dan in het bedrijfsleven”, stelde hij. „Maar alle veranderingen die er op mensen afkomen, maken het werken in het onderwijs heel moeilijk.” Kunnen luisteren is daarbij een belangrijke eigenschap, geeft Van de Kamp aan. „Neem regelmatig even afstand van je werk”, was zijn advies.

Dr. K. Ruitenberg, directielid van het Van Lodensteincollege te Kesteren, keek vanuit het voortgezet onderwijs terug op de hoofdlezing. „De veranderingen in het voortgezet onderwijs hebben ervoor gezorgd dat het aantal burn-outgevallen sterk is toegenomen. De voortdurende nood en het aantal zijinstromers zorgen ervoor dat we aan de grenzen komen van de menselijke maat.”

Als docenten hun voornaamste motivatie ontlenen aan hun vak, lopen ze op langere termijn risico’s, geeft Ruitenberg aan. „Docenten die vooral een warme belangstelling hebben voor jongeren zullen veel minder snel uit balans raken. Leerlingen hebben behoefte aan aandacht. Betrokkenheid in gezamenlijkheid is een basis voor goed onderwijs in deze tijd.”