Restzetels kunnen het verschil maken
DEN HAAG (ANP) – De Kiesraad maakt dinsdag de definitieve nieuwe zetelverdeling in de Tweede Kamer bekend. Zeker met de kleine verschillen van nu tussen VVD en PvdA kan de verdeling van de restzetels een verschil maken. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 zijn er zeven restzetels toegewezen.
Maar wat is eigenlijk een restzetel?
Als het totaal aantal uitgebrachte stemmen is geteld, wordt berekend hoeveel stemmen een partij moet hebben voor één zetel: het aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door de 150 te verdelen Kamerzetels. Dat is de zogenoemde kiesdeler. Op basis daarvan wordt worden eerst de volle zetels per partij berekend, door het aantal stemmen dat elke partij heeft gekregen te delen door de ‘kiesdeler’.
De restzetels worden bij de Tweede Kamerverkiezingen verdeeld volgens het systeem van de ‘grootste gemiddelden’. Bij alle partijen wordt bij het in eerste instantie behaalde aantal zetels één fictieve zetels opgeteld. Vervolgens wordt bij elke partij het aantal behaalde stemmen gedeeld door het fictieve zetelaantal. De eerste restzetel gaat naar de partij met het grootste gemiddelde aantal stemmen.
Voor deze partij wordt opnieuw berekend wat het gemiddelde nu is, uitgaande van het aantal volle zetels, de toegewezen restzetels en één extra zetel. Als er daarna nog een restzetel te verdelen is, wordt deze wederom toegewezen aan de partij met het grootste gemiddelde. Deze procedure wordt zo nodig herhaald, totdat alle restzetels zijn verdeeld.
Deze berekening geldt echter niet als partijen samen een lijstverbinding zijn aangegaan. Bij deze Tweede Kamerverkiezingen waren er twee lijstverbindingen: de PvdA en GroenLinks en de ChristenUnie en de SGP. Deze verbindingen worden bij de verdeling van volle zetels en restzetels beschouwd als één partij.
Nadat is vastgesteld hoeveel zetels een lijstverbinding heeft behaald, wordt overgegaan tot de verdeling van de zetels tussen de partijen die tot de lijstverbinding behoren. Om te bepalen welke van de partijen die een lijstverbinding zijn aangegaan de zetel krijgt, wordt gewerkt met een combinatiekiesdeler. Dit is het totaal aantal op de twee partijen uitgebrachte stemmen, gedeeld door het totaal aantal aan de twee partijen toebedeelde zetels. Vervolgens wordt van het aantal verkregen stemmen de combinatiekiesdeler maal het aantal per partij toegewezen zetels afgetrokken. Wie dan de meeste stemmen overhoudt, krijgt de restzetel van de combinatie.
In het theoretische geval dat twee partijen exact hetzelfde aantal stemmen overhouden, wordt er geloot wie de restzetel krijgt. Voor zover de Kiesraad bekend weet, heeft deze situatie zich in Nederland nog nooit voor gedaan. Hoeveel restzetels er deze verkiezingen precies te verdelen zijn, kan de Kiesraad nog niet zeggen.
