Op de bijeenkomst van de IWC in het Marokkaanse Agadir, van 21 tot 25 juni, wordt een controversieel compromis besproken dat landen toelaat om opnieuw een commerciële walvisvangst te organiseren, zij het gebonden aan strikte quota. Maar in een verklaring herhaalde de Australische regering nog eens dat het „resoluut gekant blijft tegen commerciële walvisvangst en unilaterale wetenschappelijke vangst, en dat het een wereldwijd moratorium volledig blijft steunen.”

Vorige week diende Australië klacht in bij het Internationaal Gerechtshof tegen de Japanse ‘wetenschappelijke’ walvisvaart. De Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland, ook beide tegenstander van de walvisjacht, betreuren de stap, omdat ze opteren voor een diplomatieke oplossing.

Sinds 1986 geldt een moratorium op de walvisvangst. Toch worden er jaarlijks 1600 walvissen gedood. Dat zijn er sinds het begin van het moratorium zo’n 33.000 in totaal. Om de walvisjacht te rechtvaardigen, doet Japan beroep op artikel 8 van de Internationale Conventie voor het Regulariseren van de Walvisjacht uit 1946. Daarin staat dat regeringen een vergunning mogen uitreiken die walvisvaart toelaat voor „wetenschappelijke doeleinden.”

Volgens data van het IWC doodden Japanse walvisvaarders tussen 2008-2009 iets meer dan 1000 walvissen, waarvan 681 voor wetenschappelijke doeleinden. De Australische minister van buitenlandse zaken Stephen Smith noemt de juridische stap de beste beslissing die het land kon maken om de Japanse walvisvaart in de Antarctische Oceaan stop te zetten. Japan zegt ontgoocheld te zijn door de beslissing.

Lector Milieurecht aan de Australische Nationale Universiteit Donald Anton zegt dat het proces waarschijnlijk in twee fasen zal verlopen. „Australië zal waarschijnlijk een rechterlijk bevel aanvragen dat de Japanse walvisvaart in toom zal houden tot de zaak is beslist of het walvisbestand terug is hersteld. Het land zal het rechterlijk bevel proberen te verkrijgen voor het jachtseizoen van 2010-2011.”

Hij denkt dat de tweede fase zal uitmaken of Japan zijn internationale verplichtingen is nagekomen. „Dit kan binnen de drie jaar al plaatsvinden maar kan ook nog tien jaar aanslepen. Het kan dus nog lang duren alvorens de zaak is opgelost.” Voor Greenpeace-activist Reece Turner is dat te lang. „De walvisvaart zou moeten worden stopgezet binnen de drie jaar”, zegt hij.

Andere milieugroeperingen roepen de Australische overheid op te blijven onderhandelen over de stopzetting van de walvisvaart en niet alleen op het proces te vertrouwen.