Donner: Hoop van belang voor politiek
AMERSFOORT – De gedachte dat het Koninkrijk niet van deze wereld is, is voor de politiek een heilzame gedachte. Dat zei demissionair minister Donner van Sociale Zaken donderdag op een studiedag in Amersfoort over de hervormde theoloog O. Noordmans.
Donner ging in op de vraag wat de hoop op het Koninkrijk van God praktisch voor hem in de politiek betekende. Met de vraag naar de verhouding van „hoop” en „handelen” heeft ook Noordmans zich veel beziggehouden.
„Dat heeft de staat tot hel gemaakt, dat de mens er een hemel van wilde maken”, zo citeerde de minister de dichter Hölderlin (1770-1843). Te vaak hebben mensen volgens Donner gedacht het Koninkrijk der hemelen alvast met overheidsmacht hier op aarde te kunnen vestigen. „Het gebeurt doorgaans met de beste bedoelingen, maar men eindigt steevast met bloed aan de handen, tot schade van mensen en tot schande van de Heer der kerk. We hoeven niet bij alles wat we doen het perfecte te realiseren. Dat zal ons niet lukken en het miskent dat wie na ons komen ook ‘het hunne’ zullen bijdragen.”
Daarom moet de betekenis van de hoop op het Koninkrijk in de politiek ook niet worden afgemeten aan de groei van de zorg, de hoogte van uitkeringen, de omvang van hulp en het toelatingsbeleid voor vreemdelingen, stelde Donner. „In het beleid werken die motieven vaak averechts. Neem arbeidsongeschiktheid: het leek zo mooi, zo christelijk, om mensen met een beperking een inkomen te geven omdat ze niet konden werken. Maar het zoog mensen bijna tegen hun wil in de verzorging en bepaalde hen juist bij wat ze niet konden.”
Toch is hoop niet zonder betekenis in de publieke sfeer. De „sleutel” is volgens de minister „niet primair wat overheden voor mensen doen, maar waartoe zij mensen in staat stellen.” Dat „in staat stellen” kan de overheid doen door „de voorwaarden en mogelijkheden te scheppen voor persoonlijke ontplooiing, wederzijdse betrokkenheid en onderlinge verantwoordelijkheid.”
Ten slotte is hoop belangrijk omdat die te maken heeft met geloof in „opstanding”: „Het geloof in iets wat lijkt te strijden met natuur en ervaring dient in de politiek de moed en kracht te geven om zich niet neer te leggen bij wetmatigheden, bij het determinisme van sociale mechanismen en maatschappelijke krachten, bij onvermijdelijkheden. Die hebben niet het laatste woord.” Dit alles ziet Donner samengevat in de bede van Franciscus: „Heer, geef mij de rust om te aanvaarden wat ik niet vermag te veranderen, de moed om te veranderen wat ik moet veranderen, en de wijsheid om het verschil daartussen te zien.”