Een motie van de PvdA om uit de testfase te stappen haalde donderdag in het laatste Kamerdebat voor het verkiezingsreces dankzij steun van SP, GroenLinks, PVV, D66 en de PvdD een meerderheid. Genoemde partijen achten het financieel onverantwoord om mee te blijven doen.

De wens van de Kamer betekent dat Nederland alsnog zou afzien van de eerste, deels aanbetaalde test-JSF, die naar schatting 100 miljoen euro zou kosten. Een jaar geleden werd ternauwernood een kabinetscrisis voorkomen doordat de PvdA instemde met de bestelling van de test-JSF. De sociaaldemocraten bedongen destijds wel dat Nederland de koop ongedaan zou kunnen maken. Dat zou de staat een boete opleveren van hooguit 20 miljoen euro.

Maar volgens minister Van Middelkoop is dit bedrag niet zeker. PvdA, SP en GroenLinks waren hierover gisteren verbolgen. Daarnaast zouden er volgens de minister meerkosten van 200 miljoen euro bijkomen, omdat Nederland de testfase dan alleen moet doen en dat is duurder dan samen met de Amerikanen en Britten. Ook komt er nog bijna 10 miljoen euro boete bij voor het tweede testtoestel, waarover dit jaar een aankoopbesluit zou worden genomen.

Van Middelkoop is niet van plan de motie van de PvdA om uit de testfase te stappen uit te voeren. Hij wees erop dat het kabinet over dit controversiële onderwerp toch al geen besluit meer zou nemen. Bovendien vindt hij het onjuist dat een demissionair kabinet een onomkeerbare beslissing zou moeten nemen. Van Middelkoop betichtte de PvdA van verkiezingsretoriek.

PvdA-Kamerlid Eijsink wees er echter op dat al maandenlang bekend is dat de JSF nieuwe vertragingen en financiële overschrijdingen kent. Het project van Lockheed Martin is onder curatele van het Amerikaanse Congres geplaatst en er is 2,8 miljard dollar extra ingestoken. Ook staan de prijs en de geluidsbelasting nog steeds niet vast.

De opstelling van de PvdA irriteerde CDA, VVD en ChristenUnie mateloos. Zij willen eerst de informatie over prijs en geluidsbelasting afwachten, die in de zomer komt. Ze verweten de sociaaldemocraten de in hun verkiezingsprogramma beloofde extra besparingen op Defensie snel te willen binnenharken.

De PvdA vindt niet dat de deelname aan het hele project nu hoeft te worden opgezegd. SP, GroenLinks, PVV en D66 willen dat wel. Nederland stak sinds 2002 ruim 800 miljoen euro in de deelname.

De vliegtuigindustrie die is betrokken bij de ontwikkeling van de JSF noemde het gisteren een „historische vergissing” als Nederland zich zou terugtrekken uit de testfase. Nifarp, die deze bedrijven verenigt, denkt dat de uitstap uit de testfase een dramatisch effect zal hebben op de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij de JSF. Dat kan veel toekomstige banen kosten.