Den Haag en Oranje horen bij elkaar. Al meer dan 400 jaar. Veel paleizen en gebouwen wijzen naar een rijk koninklijk verleden. De wandeling en de fietsroute ”Koninklijke kilometers” (een vergelijkbare Jubileumfietsroute is voor 2 euro te koop bij de VVV) laten daarvan veel zien. Maar met een gids per fiets door en rond de stad toeren, is een aanrader.Gids Danny Versmoren is een echte Hagenaar. Welbespraakt en netjes gekleed: colbertje, nette trui, overhemd met manchetknopen. Een vier uur lange fietstocht met hem verveelt niet. Het fietsverhuurbedrijf dat hem als gids inhuurt, zit dicht bij Paleis Noordeinde. Versmoren: „De voorkant van Noordeinde is niet zo spannend. Om iets te kunnen zien, moet je aan de achterkant van het paleis zijn, bij de paleistuinen. Daar is het heerlijk rustig. Vandaag is Beatrix niet aan het werk: de vlag hangt niet uit.”

Even verderop in de straat, op nummer 66, staat het voormalig woonhuis van prins Willem-Alexander. Hij woonde daar tot zijn huwelijk met Máxima. De prins kocht het huis in 1993 van zijn grootmoeder Juliana voor 750.000 gulden. Willem-Alexander is een goede handelaar, aldus Versmoren. „In 2007 verkocht hij het huis aan de staat voor 3,25 miljoen euro. Daar heeft hij dus flink aan verdiend.”

Liesje

Schuin tegenover Noordeinde begint het Lange Voorhout. De statige laan met de lindebomen van ”Liesje leerde Lotje lopen” leidt naar hotel Des Indes, nog steeds logeeradres van veel vorsten, staatslieden en andere hoogwaardigheidsbekleders.

Vanaf het Voorhout is het Torentje van de minister-president al bijna in zicht. Zijn kantoor ziet er niet al te luxueus uit, vergeleken met de koninklijke paleizen. Het Torentje staat aan de Hofvijver, waarlangs de vlaggen van de twaalf provincies wapperen. Tegenover het Torentje prijkt het beeldje van het wijzende Jantje, zoon van de Haagse graaf.

De vlag van Den Haag, die ook langs de Hofvijver staat, heeft twee kleuren: de bovenste helft is geel, de onderste groen. Gids Versmoren: „Het gele is zand, het groene veen. Den Haag is deels gebouwd op de duinen, deels op veengrond. De mensen die van het zand komen, zijn Hagenaars; Hagenezen wonen op veen.” Er bestaan grote verschillen en allerlei vetes tussen de groepen, aldus Versmoren, die zelf Hagenaar is.

Politiejeep

Rond het Binnenhof is het de kunst een bekende politicus te ontdekken. Versmoren: „Dat kun je het beste op vrijdagmiddag doen. Dan zitten politici op het terras op het Plein, tegenover de ingang van de Tweede Kamer. Elke politieke partij heeft z’n eigen terras.”

Het Binnenhof is streng beveiligd. Grote, gepantserde politiejeeps moeten een veilig gevoel geven. Te veel wijzen is niet slim, waarschuwt Versmoren.

In de loop van de jaren is er veel veranderd op het Binnenhof. Vroeger reed er een tram vlak langs de Ridderzaal. Auto’s mogen er ook allang niet meer komen. Uitlaatgassen zorgden voor zwartgeblakerde muren.

Net buiten het Binnenhof, aan de kant van het Buitenhof, staat een haringkar. Trekpleister voor ministers nadat op vrijdagmiddag de kabinetsvergadering is afgelopen, zegt Versmoren. En eerlijk is eerlijk, de haring smaakt er prima. Speciaal voor mensen die hygiëne op prijs stellen is er een fonteintje in de kraam om de handen te wassen.

Atoomkelder

Onder het Buitenhof zit de atoomkelder. In geval van nood konden politici erin schuilen. Nu de kelder niet meer nodig is, wilde een uitbater er een feestgelegenheid in beginnen, vertelt Versmoren. „Bij nader inzien niet zo slim. De hoogte van de kelder is 180 centimeter: destijds hoog genoeg, nu veel te laag.”

De tocht gaat verder via het oudste winkelcentrum van Nederland, de Passage, naar het oude stadhuis. In 1937 trouwden prinses Juliana en Bernhard er. Boven de voorgevel staat het wapen van Den Haag, de ooievaar. Hagenaars noemen het dier ”Geiger”. Versmoren: „Voor het stadhuis was vroeger altijd markt. Ooievaars hielden de marktplaats schoon. Ze pikten het vuil weg tussen de stenen.”

Ook buiten het centrum van Den Haag is veel koninklijks schoon te zien. Het is maar een klein stukje fietsen van de drukte van de stad naar de rust van het Haagse Bos. Dit bos, zo’n 100 hectare groot, was vroeger het jachtdomein van de Hollandse graven. Rechts van het fietspad ligt de vijver waar prins Willem-Alexander Máxima in januari 2001 tijdens het schaatsen ten huwelijk vroeg. Echt romantisch ziet de plek er niet uit. In de winter zal dat vast heel anders zijn.

Even verderop ligt Paleis Huis ten Bosch, waar koningin Beatrix woont. Het paleis ligt ver weg van het toegangshek. Vanaf de weg is er niet veel te zien. De privacy van het koninklijk huis wordt goed beschermd.

Datzelfde geldt voor de villa waarin Willem-Alexander en Máxima wonen: Eikenhorst. Hun huis ligt verscholen in de bossen van landgoed De Horsten in Wassenaar, zo’n 4 kilometer vanaf Huis ten Bosch. Hoewel er weinig meer te zien is dan een stevig hek om Eikenhorst, is het aardig om de sfeer te snuiven op De Horsten. En het theepalviljoen op het landgoed, het voormalig jachthuis van prins Frederik, is altijd een goede bestemming na een flinke fietstocht.

www.denhaag.com

Is Den Haag de officiële naam? Of ’s-Gravenhage? En is Den Haag wel echt een stad?

Oorspronkelijk was de naam van de stad Die Haghe, afkomstig van een oud woord voor beek. Vanaf het begin van de zeventiende eeuw gebruikte het stadbestuur de naam ’s-Gravenhage. Dat klonk net wat deftiger.

Sinds 1990 gebruikt de gemeente steevast de naam Den Haag. Maar ook ’s-Gravenhage is toegestaan. In datzelfde jaar werd een voorstel om de gemeentenaam officieel in Den Haag te veranderen, afgewezen.

Den Haag heeft allang de allure van een echte stad. Lange tijd had het echter geen stadsrechten. In de vijftiende en de zestiende eeuw heette Den Haag het ”dorp van der Hage” of zelfs een ”vlecke van Den Haige”. Wel had Den Haag veel kenmerken van een echte stad: een eigen schutterij, een stedelijk bestuur en een rechtbank.

Den Haag deed verschillende pogingen om officiële stadsrechten te krijgen. Steeds strandden die, onder meer omdat andere steden instemming weigerden. Den Haag zou met stadsrechten te veel invloed krijgen.

In 1806 kreeg Den Haag een soort stadsrechten van koning Lodewijk Napoleon. Nog steeds zijn er mensen die Den Haag ”het grootste dorp van Europa” noemen.

Het gemeentearchief van Den Haag hakt de knoop door: Den Haag is geen stad en ook geen dorp, want de wet in ons land kent alleen maar gemeenten.

Altijd leuk is een bezoek aan Madurodam: Nederland op schaal 1:25. Tot begin september biedt het onderdak aan de expositie ”Pluk van de Petteflet”, de hoofdfiguur uit een van de bekendste boeken van Annie M. G. Schmidt en Fiep Westendorp.
www.madurodam.nl, www.erdeeshop.nl voor lezersaanbieding

Voor de politiek geïnteresseerde: een rondleiding door de Ridderzaal en de Eerste en de Tweede Kamer.
www.binnenhofbezoek.nl

De museumbezoeker heeft er ruime keus: Panorama Mesdag met het grootste schilderij van Nederland, Museum de Gevangenpoort met een collectie folterwerktuigen, Escher in Het Paleis met bijna alle werken van de graficus M. C. Escher en het Mauritshuis met wereldberoemde schilderijen zoals ”Het meisje met de parel” en ”Gezicht op Delft”.
www.panorama-mesdag.com, www.gevangenpoort.nl, www.escherinhetpaleis.nl, www.mauritshuis.nl

Ook aardig is het markante Vredespaleis. Het Internationaal Gerechtshof zetelt er. Bezichtiging is alleen mogelijk na reservering.
www.vredespaleis.nl