De voordelen van de euro zijn minder duidelijk dan tijdens de eerste maanden van de wereldwijde financiële recessie in 2007 en 2008, toen kleinere lidstaten werden beschermd tegen wilde schommelingen op de valutamarkt.De nadelen zijn nadrukkelijker aan het licht gekomen door het Griekse bijna-bankroet. Athene gaat jaren van strenge bezuinigingen tegemoet, in ruil voor een reddingspakket ter waarde van 110 miljard euro. De voorwaarden zijn aanzienlijk strenger dan die het Internationaal Monetair Fonds hanteerde toen het Hongarije en Roemenië leningen ter beschikking stelde.

Lidmaatschap van de eurozone heeft „geen prioriteit” meer, zei de normaal eurogezinde Poolse premier Donald Tusk. Hij houdt de situatie in Griekenland goed in de gaten. Anders dan Polen kan Griekenland zijn munt niet devalueren en zal het moeten bezuinigen op loonkosten en de belastingen moeten verhogen. Hongarije en Roemenië lieten eenvoudigweg hun munt in waarde dalen om hun concurrentiepositie ten opzichte van hun buren te verbeteren.

Het gebrek aan monetaire bewegingsvrijheid steekt af tegen de voordelen van een gezamenlijke munteenheid, zoals eenvoudigere en efficiëntere handel en integratie in het belangrijkste Europese economische blok.

De Griekse crisis droeg bij aan de Bulgaarse beslissing rustig aan te doen bij een lidmaatschap van de eurozone, erkende de Bulgaarse premier Boiko Borisov vorige maand. De Tsjechische president Vaclav Klaus –waarschijnlijk de grootste euroscepticus van alle EU-leiders– zei dat „het project van de gezamenlijke Europese munt al lang geleden is gesneuveld.”

In de Britse verkiezingen speelde de kwestie, hoewel op de achtergrond, eveneens een rol. Het sentiment tegen de euro is onder de Britten hoog. David Cameron, leider van de Conservatieve Partij, die de meeste zetels won en de nieuwe premier werd, haalde in zijn campagne uit naar de munteenheid: „Nu Griekenland zo vaak in het nieuws is, garandeer ik jullie dat ik nooit in de euro zal stappen.”

Landen die zich bij de Europese Unie aansluiten, verplichten zich ook over te stappen op de euro. Maar het kan jaren duren voor voldaan is aan de voorwaarden om de staatsschuld, het begrotingstekort en de inflatie omlaag te brengen.

Toch zijn sommige landen nog steeds geïnteresseerd in de Europese munt. Estland wil zich graag aansluiten. Het land voldoet zelfs als enige land aan de voorwaarden voor een lidmaatschap – geen van de zestien eurolanden doet dat momenteel. Een bron bij de Europese Commissie heeft dat dinsdag bevestigd. Het besluit dat Estland volgend jaar kan toetreden zou woensdag bekendgemaakt worden.

De vraag is of de eurozone voldoende stabiliteit kan leveren. Met de Griekse crisis in het achterhoofd zijn rijkere eurolanden bevreesd dat ook andere lidstaten een duur reddingsplan nodig hebben. Deze vrees roept op zijn beurt de vraag op of de eurozone wel in staat is nieuwe leden op te nemen. „De vraag is niet of Estland klaar is voor de euro, maar of de eurozone klaar is voor Estland”, zeggen analisten van de Danske Bank.