Van hunebed tot Bonifatius
Waar vinden we de eerste sporen van religie in Nederland en hoe kunnen die worden verklaard? Op die vragen probeert kerkhistoricus Gert van Klinken een antwoord te vinden. Hij gebruikt daarvoor niet alleen de beschikbare literatuur maar ook archeologische vondsten, museumstukken en het landschap. Religie stond niet los van het dagelijks leven, maar was daarmee verweven.
Van Klinkens aanpak is zonder meer origineel. Hij neemt zijn lezers mee op een mentale wandeling door de vroege religiegeschiedenis van Nederland, van de prehistorie tot het vroege christendom. De beschreven plaatsen liggen vooral in Nederland, maar soms maakt hij een uitstapje: naar het Engelse Chesterholm (Vindolanda) en het Duitse Teutoburger Woud (bij Osnabrück). In het boek is ook een échte wandeling opgenomen: naar de grafheuvels uit de Romeinse tijd bij Ermelo. Verwijzingen naar musea en websites maken de ‘gids’ compleet.Toch valt er over de religie van de eerste bewoners van Nederland (volgens Van Klinken 250.000 jaar geleden) eigenlijk maar heel weinig concreets te zeggen. Er zijn houten mannetjes gevonden, aardenwerken potscherven, stenen pijlpunten, grafkelders en offerplaatsen, maar een duidelijk beeld van het godsdienstig leven van alledag leveren die niet op. Pas halverwege het boek –in de Romeinse tijd– krijgt de religieuze Nederlander wat meer een gezicht.
De wandeling eindigt bij de dorpskerk van Loppersum. In de late middeleeuwen leeft slechts de herinnering dat men ooit een andere vorm van religie kende.
Van hunebed tot Bonifatius. Vroege sporen van religie in Nederland, Gert van Klinken;
uitg. Meinema, Zoetermeer, 2010; ISBN 978 90 211 4244 9; 288 blz.; € 19,90.
