Het liberale regime treedt in 2006 in werking voor internationale goederentreinen en in 2008 voor nationale. België, Frankrijk en Luxemburg hebben zich ertegen verzet.

Wel moeten de ministers het nog eens worden met het Europees Parlement, dat eerder al een nog veel verdergaand standpunt innam door ook liberalisering van personentreinen te verlangen.

Onlangs is een eerste fase van liberalisering van kracht geworden, waarbij enkele hoofdroutes zijn ’vrijgegeven’. De Belgische transportminister Durant vindt dat deze verdergaande stap veel te snel komt. „België kan de dogmatische benadering van de harde voorstanders van de liberalisering niet steunen”, zegt ze in een verklaring. Ze wil meer inspraak van het personeel.

De ministers zijn het in principe ook eens over de veiligheidseisen. Landen mogen alleen strengere dan de Europese normen hanteren als ze van tevoren toestemming hebben gekregen van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU. Dat moet voorkomen dat ze extra eisen opwerpen om concurrenten van de eigen nationale spoorwegmaatschappij te weren.

De vereniging van Nederlandse verladers (opdrachtgevers voor transport) EVO is in haar nopjes met de liberalisering. „Eindelijk een volwassen concurrentie op het spoor”, zegt een woordvoerder. „Het geeft ook veel meer mogelijkheden voor het gebruik van de Betuweroute.” Hij verwacht dat op den duur de prijzen voor spoorvervoer met 30 procent zullen dalen.

In Nederland rijden al verschillende vrachtmaatschappijen door elkaar heen op het spoor. Omdat de meeste goederentreinen de grens over moeten, vergroot een Europese openstelling van het spoor de mogelijkheden enorm.

De ministers hebben verder, tegen de zin van Nederland in, een eerdere overeenkomst bekrachtigd die Oostenrijk toestemming geeft om vrachtwagens heffingen op te leggen. Tot 2007 mag het Alpenland het zogeheten ecopuntensysteem voortzetten voor transitoverkeer. Nederlandse transporteurs en verladers zijn teleurgesteld, al hoopt de EVO-zegsman dat de heffing in de nadere uitwerking nog kan worden verzacht.

De Belgische bezwaren tegen liberalisering krijgen iets meer perspectief als ze worden afgezet tegen een achtergrond van rode cijfers. De Belgische spoorwegen (NMBS) leden vorig jaar een verlies van 912 miljoen euro. Dat verlies is vooral te wijten aan de dramatische prestaties van pakjesdochter ABX en het veerbootbedrijf. De treinen boekten een verlies van 160 miljoen euro.

Topman Karel Vinck, die de cijfers donderdag bekendmaakte, noemde als lichtpuntje dat de boekhouding van het nationale spoorbedrijf nu in elk geval helder is. De vorige topman had een wirwar aan cijfers nagelaten, variërend van winst tot verlies. Het spoorbedrijf torst een schuldenlast van 5 miljard euro met zich mee, omdat het zelf de aanleg van de hogesnelheidslijnen moet opbrengen.