„We zijn klaar om alle relevante voorstellen in de loop van de conferentie te overwegen om zo tot een besluit te komen dat gericht is op het nemen van concrete stappen in deze richting”, zei de Russische onderhandelaar Anatoli Antonov namens de vijf landen.Tijdens de herzieningsconferentie, die deze maand plaatsvindt in New York, wordt het plan van de Arabische landen nieuw leven ingeblazen. De vijf kernmachten lijken bereid te zijn een actievere rol op zich te nemen en de druk op Israël op te voeren om zijn geheime kernwapenarsenaal op te geven.

In 1995 werd tijdens een vergelijkbare conferentie een resolutie aangenomen waarin werd opgeroepen tot een Midden-Oosten dat vrij is van nucleaire, chemische en biologische wapens. Ook vijf andere gebieden –Afrika, Zuidoost-Azië, Centraal-Azië, Latijns-Amerika en het zuiden van de Stille Oceaan– moesten vrij worden van deze wapens.

De VS hebben het idee lange tijd onderschreven, maar ondernamen nooit actie om de doelstelling te bereiken. Maandag zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, echter dat Washington „praktische maatregelen om dat doel te bereiken” steunt. Hoe ver de VS, de grootste bondgenoot van Israël, willen gaan is vooralsnog onduidelijk. Het ontbreken van vrede tussen de Arabieren en de Israëliërs blijft volgens Washington een obstakel.

De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken, Sergei Riabkov, zei dat de VS en Rusland een gezamenlijke aanpak hebben ontwikkeld, een niet nader omschreven compromis dat in plaats moet komen van een Egyptisch voorstel om in 2011 een conferentie in het Midden-Oosten bijeen te roepen.

De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken, Ahmed Abul Gheit, zei donderdag dat een internationale conferentie nodig is om de regio kernwapenvrij te krijgen. Volgens Abul Gheit voert Egypte gesprekken met de Verenigde Naties en de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad over de ‘taakomschrijving’ voor een dergelijke conferentie.

Woensdag riep de voorzitter van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) alle 151 lidstaten op met voorstellen te komen hoe Israël toch overgehaald kan worden om het NPT te ondertekenen en het arsenaal kernwapens onder toezicht van het IAEA te stellen. Israël belandt hiermee in een ongemakkelijke positie. Het land wil dat de internationale gemeenschap stevige actie onderneemt om te voorkomen dat Iran kernwapens bouwt, maar legt tegelijkertijd oproepen om openheid over zijn eigen nucleaire mogelijkheden te geven –het land zou over zo’n tachtig kernkoppen beschikken– naast zich neer.

Een aantal Israëlische hoogwaardigheidsbekleders, onder wie de ministers van Kernenergie, Strategische Bedreigingen en Communicatie en de onderminister van Buitenlandse Zaken, wilde donderdag niet ingaan op de toenemende internationale druk. Net als India, Pakistan en Noord-Korea heeft Israël altijd geweigerd het NPT te ondertekenen. De Joodse staat bevestigt noch ontkent over kernwapens te beschikken en zegt dat deze handelwijze een steunpilaar vormt van zijn militaire strategie.

Een snelle ondertekening van een verdrag waarmee een kernwapenvrije zone wordt ingesteld is hoogst onwaarschijnlijk. Israël heeft lang volgehouden dat er eerst een gedegen vrede tussen de Arabieren en Israël moet worden bereikt.