„Als het akkoord met Griekenland er niet in slaagt de financiële markten tot rust te brengen, dan vrees ik het ergste voor de eurozone”, aldus hoogleraar internationale economie Paul de Grauwe maandag.„Het is niet te hopen dat ook landen als Portugal en Spanje in de problemen komen”, zei ook hoogleraar monetaire economie Jacques Sijben. „Dat is een doemscenario. De duurzaamheid van de euro staat op het spel.”

De eurolanden kunnen het zich namelijk niet veroorloven om grotere landen op dezelfde manier als Griekenland uit de brand te helpen, meent De Grauwe. Andere landen die in de knel dreigen te komen, moeten daarom zo snel mogelijk de paniek zien te stoppen. Dat is niet onmogelijk, betoogt de Belgische hoogleraar.

„Landen als Portugal en Spanje staan er beter voor dan Griekenland”, zegt hij. „Die kunnen met minder ingrijpende maatregelen de financiën weer rechttrekken. Als ze dat in samenwerking met de oppositie doen, dan kunnen ze de markten overtuigen.”

Volgens Sijben is de euromunt uiteindelijk alleen levensvatbaar als deze wordt ondersteund door een economische regering in Europa die begrotingsdiscipline kan afdwingen. „Maar die hebben we niet. En de gevolgen zie je”, zegt de hoogleraar aan de TiasNimbas Business School van de Universiteit van Tilburg. „Munteenheden zijn in het verleden altijd ter ziele gegaan omdat de leden zich niet aan de begrotingsdiscipline onderwierpen.”

Om de eurozone in stand te houden, moet de EU zich nu richten op het aanscherpen van het groei- en stabiliteitspact, stelt Sijben. „Mocht het toch misgaan, dan moeten EU-landen desnoods besluiten met een kleinere groep verder te gaan. Europa komt dan voor een heel moeilijke beslissing te staan.”

Het scenario voor de onttakeling van de eurozone is volgens De Grauwe door niemand te voorspellen, maar dat het veel economische schade zal opleveren, staat wel vast. „De kern van het eurogebied, de Benelux, Frankrijk, Duitsland, is nu heel geïntegreerd. Als we teruggaan naar de situatie van tien jaar geleden, dan houd ik mijn hart vast. We krijgen dan heel instabiele nationale munten; dat verstoort de handelsstromen.”

Nederland zou als handelsland geen garen spinnen bij de herinvoering van de gulden, meent De Grauwe. „De euro is nu al te sterk; de Duitse mark en de gulden zouden nog sterker worden. Dat is voor een klein handelsland geen voordeel, want het schaadt de export. We moeten af van de macho-economie die sterke munten verheerlijkt; daar is helemaal geen plaats voor.”

Voorlopig krijgt Griekenland een lening van 110 miljard euro van de eurolanden en het IMF. Zonder die lening zou een faillissement in het verschiet liggen voor het land. Een rampzalig scenario. Griekenland kan op de kapitaalmarkt niet meer lenen en zou verpauperen, meent Sijben.

Volgens algemeen directeur Niek Jan van Kesteren van werkgeversorganisatie VNO-NCW was financiële steun aan Griekenland onvermijdelijk en de enig juiste keuze. Wel noemt hij het opmerkelijk dat Duitsland hierbij een „bepalende kracht” is.

Dat is volgens hem een gevolg van het gebrek aan politieke macht van de Europese Commissie, die geen sancties kan treffen.

„Dan vult het euroland met de sterkste economie dat vacuüm in. Het was een naïeve gedachte dat het opleggen van boetes aan eurolanden die in gebreke blijven afdoende zou zijn”, aldus Van Kesteren.