De cijfers van het aantal verkeersongevallen in 2009 zijn op 22 april bekendgemaakt door minister Eurlings. Als belangrijkste oorzaken voor verkeersongelukken werden genoemd: te hard rijden, agressie, drugs en alcohol. Hiermee blijft een belangrijke oorzaak onderbelicht, namelijk de slaapgerelateerde ongelukken. Op grond van politierapporten worden slaapgerelateerde ongevallen geschat op 1 tot 4 procent. Dit terwijl uit buitenlands onderzoek blijkt dat er bij 10-15 procent van de ernstige verkeersongevallen sprake is van vermoeidheid bij de bestuurder. Uitgaande van deze schattingen uit het buitenland zouden in Nederland jaarlijks ongeveer duizend geregistreerde ongevallen mede te maken hebben met slaap. Voor zover bekend zijn er voor Nederland geen cijfers bekend over de omvang van het probleem.De rol van vermoeidheid bij bestuurders mag niet worden onderschat als oorzaak van ongelukken. Het is niet alleen een kwestie van te lang doorrijden. Ook slecht of kort slapen, stress of het tijdstip op de dag kunnen vermoeidheid veroorzaken. Naar alle waarschijnlijkheid tonen politierapporten een grote onderschatting van het probleem. Niet alleen zijn vermoeidheid en chronisch slaaptekort moeilijk te meten en dus te registreren door de politie, een bestuurder zal ook niet geneigd zijn te melden dat hij minder alert was door slaaptekort. Daardoor worden ongelukken door verminderde waakzaamheid en vermoeidheid niet opgenomen in de cijfers.

Uit verschillende studies blijkt ongeveer 25 procent van de bestuurders wel eens achter het stuur in slaap te zijn gevallen, de helft geeft aan wel eens zeer vermoeid achter het stuur te hebben gezeten of bijna in slaap te zijn gevallen. Vermoeidheid leidt tot verminderde handelingsbekwaamheid en een verminderde handelingsbereidheid. Uit TNO-onderzoek blijkt dat mensen die moe zijn minder goed koers houden en minder accuraat regeren.

Hoewel de overheid het probleem onderkent en probeert aan te pakken met de campagne ”Word geen slaaprijder!” zijn het bewustzijn en de bereidheid van de automobilisten om de juiste maatregelen te treffen toch laag. De effectiviteit van de huidige campagne kan vergroot worden door eens kritisch te kijken naar de invulling daarvan. Het is onmogelijk om een wettelijke grens te stellen aan de mate van vermoeidheid waarmee men nog aan het verkeer mag deelnemen, zoals dat bij alcohol wel mogelijk is.

Zowel privébestuurders als beroepschauffeurs dienen zich bewust te zijn van de oorzaken van vermoeidheid en de gevolgen ervan voor de verkeersveiligheid. De volledige omvang van de invloed van slaap op verkeersongevallen in Nederland is onbekend, maar het is een belangrijke factor om het aantal verkeersongevallen in de komende jaren verder terug te dringen.

De auteur onderzoekt verkeersgedrag bij TNO in Soesterberg.