De Palestijnse president Abbas zei de afgelopen maanden pas aan de onderhandelingstafel te willen terugkeren als de Israëlische premier Netanyahu akkoord gaat met een totale bouwstop in de gebieden die Israël in de oorlog van 1967 op de Jordaniërs veroverde.Netanyahu weigert dat te doen. Een dergelijke verklaring druist niet alleen in tegen zijn eigen nationale principes, maar hij zou daarmee ook zijn rechtse coalitiegenoten en de rechtervleugel in de eigen Likudpartij tegen zich in het harnas jagen. Dat kan een ineenstorting van zijn regering betekenen.

Toch zijn na zestien maanden stilstand de kansen op een hervatting van de vredesonderhandelingen groot. Abbas zei gisteren in een interview dat Netanyahu de Amerikanen heeft beloofd voorlopig af te zien van de bouw van 1600 huizen in de wijk Ramat Shlomo in Oost-Jeruzalem. Abbas zei ook dat hij op 1 mei het groene licht hoopt te krijgen voor het indirecte overleg met Israël van de Arabische Liga, als deze bijeenkomt.

Indirect overleg wil zeggen dat beide partijen niet om dezelfde tafel gaan zitten, maar Mitchell als bemiddelaar laten optreden die ideeën van de ene partij naar de andere overbrengt. Netanyahu hoopt dat dit snel zal leiden tot rechtstreekse onderhandelingen.

Mitchells probleem op langere termijn is dat hij ervoor moet zorgen dat de partijen het overleg met succes afronden. Sinds 1991 zijn pogingen om een vredesverdrag te sluiten, mislukt. Palestijnen verwierpen voorstellen van Israëlische leiders om een Palestijnse staat op te richten op bijna de hele Westoever. Netanyahu kan een omvangrijke terugtrekking uit dat gebied niet accepteren vanwege zijn rechtse coalitiegenoten en partijgenoten. Hij maakt alleen een kans op een akkoord met de Palestijnen als hij de grootste partij, Kadima, en mogelijk andere partijen die een tweestatenoplossing voorstaan, aan de coalitie toevoegt en de radicalen in de oppositie zet.

Een ander probleem is hoe het verder moet met de Gazastrook, waarin 1,5 miljoen Palestijnen wonen. De radicale beweging Hamas nam daar in 2007 met een bloedige coup de macht van Fatah over. Hamas weigert het bestaansrecht van Israël te erkennen of er vrede mee te sluiten. Pogingen Fatah en Hamas te lijmen zijn mislukt.

Abbas en Netanyahu hebben echter ondanks de obstakels en problemen geen andere keuze dan te streven naar een akkoord. Het is te begrijpen waarom. Israëliërs en Palestijnen zijn tegen het alternatief van een binationale staat. Palestijnen vrezen dat het decennia zal duren voordat ze onder Israël gelijke burgerrechten hebben verworven. Israëliërs hebben reden om te vermoeden dat een binationale staat op lange termijn ertoe zal leiden dat Israël geen Joodse staat meer is.

Bovendien is het grootste gedeelte van de internationale gemeenschap voor een tweestatenmodel. Israël zal bij de voortgang van de bezetting van de Westoever zich steeds verder in een isolement manoeuvreren. Steeds meer zal de beschuldiging klinken dat Israël zich ontwikkelt tot een apartheidsstaat omdat het de facto een gebied beheert waarin burgers met en zonder volle rechten bestaan. Het is daarom van groot belang dat beide partijen zo snel mogelijk onderhandelingen beginnen om een tweestatenoplossing te verwezenlijken. De tijd dringt. Het alternatief is voortduring van het conflict, verheviging van de chaos en verdere isolering van Israël. Mitchell komt volgende week terug. Abbas en Netanyahu doen er goed aan de huidige kans te grijpen.

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl