„Mijn collega zat ook in het toestel”
Ze stierven in uniform; ver van de kazerne in een Russisch bos bij Katyn. De nabijheid van de president en enkele hoge generaals baatte niet. De dood houdt geen rekening met rangen en standen. Polen rouwt. Ook om het verlies van enkele legerpredikanten.
Zaterdagmorgen. In de bossen bij de Russische stad Smolensk komen bij een ongeluk met het Poolse regeringstoestel 97 mensen om het leven. Onder hen de Poolse legerbisschop Tadeusz Ploski, vicekanselier Jan Osinski van het rooms-katholieke legerbisdom, de orthodoxe aartsbisschop Miron Chodakowski en de protestantse legeraalmoezenier Adam Pilch.Het verlies van de geestelijken komt hard aan, ondervindt kapitein ds. Tadeusz Jelinek. De legerpredikant, die ook als voorganger verbonden is aan de evangelisch-gereformeerde kerk in het Poolse Zychlin, ontmoette de vier geestelijken regelmatig. Vooral met het hoofd van het protestantse legerpastoraat, ds. Adam Pilch, had hij veel contact.
Ds. Jelinek gelooft het nog steeds niet. „Enkele dagen voor de ramp sprak ik in Warschau nog met ds. Pilch. Hij vertelde me toen dat hij van plan was wat meer rust te nemen. Hij had een erg drukke periode achter de rug. En dan toch naar Katyn.”
De predikant uit Zychlin was samen met enkele gemeenteleden in de kerk aan het schoonmaken toen hij het nieuws over de crash hoorde. Hij pakte meteen de telefoon om bij zijn collega’s van het Protestantse Militaire Pastoraat te informeren wie van de legerpredikanten er naar de herdenkingsbijeenkomst in Katyn zou gaan.
„Ik hoopte dat er niemand in de gelegenheid was geweest de herdenking bij te wonen of dat er geen plaats meer was in het vliegtuig. Eerst belde ik ds. Adam Pilch. Hij nam niet op. Mijn collega ds. Marek Loskot wel. Hij vertelde me dat ds. Pilch in het vliegtuig zat. Vriend Adam was daar.”
De Poolse krijgsmacht verloor niet alleen enkele legerpredikanten. Ook hooggeplaatste militairen, onder wie de chef-defensiestaf, kwamen bij de crash om het leven. Rouw bij de Poolse defensie betekent werk voor de geestelijk verzorgers.
Ds. Jelinek: „We bereiden ons nu voor op de begrafenisplechtigheid van de president en de begrafenis van ds. Pilch. Dat heeft op dit moment de hoogste prioriteit. Daarnaast proberen we er te zijn voor de militairen. De ervaring leert dat er na zulke rampen meer behoefte is aan pastorale hulp.”
Aan de omgekomen militairen wordt de hoogste eer betoond. Terecht, vindt de gereformeerde legerpredikant. „Zij zijn een voorbeeld voor jongeren. We herdenken nog steeds de militairen die zeventig jaar geleden in Katyn vermoord zijn. Zo zullen we ons ook de collega’s die zaterdag zijn omgekomen blijvend herinneren.”
De predikant gelooft niet dat het wegvallen van de defensietop het Poolse leger heeft verlamd. „Nog niet zo lang geleden vond er een soortgelijke vliegramp plaats bij Miroslawice. Daar kwam een aantal bevelhebbers van de luchtmacht om het leven. Dergelijke ongevallen leren ons om het leger zo te organiseren dat iedereen een plaatsvervanger heeft. Dit neemt echter niet weg dat we door dit tragische ongeval veel ervaring kwijtraken.”
