De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Abdullah Gül, zei dinsdag dat Turkije Noord-Irak met tienduizenden militairen binnen zal vallen als er een grote Koerdische vluchtelingenstroom richting Turkije dreigt te komen.

Turkije zou de vluchtelingen willen opvangen in Noord-Irak en daarvoor een strook van 20 kilometer Iraaks grondgebied langs de grens met Turkije in willen nemen. Barzani, het hoofd van de Koerdische regering in Noord-Irak, zei dat de Koerden dat niet toe zullen staan en zich daar gewapend tegen zullen verzetten.

De Democratische Partij van Koerdistan streeft naar een autonoom Koerdisch gebied in het noorden van Irak. Barzani benadrukte dat zijn partij geen ambitie heeft om een eigen staat op te richten na de val van Saddam Hussein en dat de Koerden deel willen uitmaken van een federaal Irak.

Turkije heeft herhaaldelijk gedreigd met een oorlog tegen de Iraakse Koerden als die een eigen staat uitroepen. Ook wil Turkije voorkomen dat de Koerden de olievelden in Noord-Irak in handen krijgen. Daarmee zouden ze een nieuwe opstand tegen de Turkse regering kunnen financieren, vreest Ankara.

De Verenigde Staten zijn tegen een Turkse invasie van Irak, uit angst dat het land na de oorlog tegen Saddam Hussein langs etnische scheidslijnen uiteenvalt.

Het door de Amerikaanse regering voor het begin van de oorlog tegen Saddam geplande tweede front in Noord-Irak lijkt inmiddels definitief van de baan. Na de weigering van Turkije om Amerikaanse troepen toe te laten, zijn naar schatting zo’n 200 militairen gedropt in Noord-Irak, volgens bronnen bij het Amerikaanse ministerie van Defensie hoofdzakelijk om Iraakse Koerden te helpen bij de organisatie van aanvallen op het Iraakse leger en voor het uitvoeren van kleinschalige commandoacties. Tot grote gevechten is het in Noord-Irak echter nog niet gekomen. Een woordvoerder van het Amerikaanse leger heeft maandag gezegd dat de VS hopen dat de Iraakse bevelhebbers in het noorden zich over geven als Saddam ten val is gebracht.

Ondanks de Turkse weigering om de Amerikanen vanuit oostelijk Turkije Irak te laten aanvallen, blijven de Verenigde Staten geldschieter voor Ankara. Uit dinsdag gepubliceerde stukken van de ’oorlogsbegroting’ van het Witte Huis blijkt dat er 8,5 miljard dollar is gereserveerd voor leningen en kredietgaranties aan Turkije.

Dat is evenwel minder dan wat de VS beloofden in ruil voor toestemming om 62.000 Amerikaanse militairen in Turkije te legeren. Toen was er nog sprake van 6 miljard dollar hulp en 24 miljard aan leningen.

Dat bedrag ’verdampte’ voor de Turken toen de volksvertegenwoordiging in Ankara begin maart de Amerikaanse militairen weigerde. President Bush vroeg gisteren het Congres om bijna 75 miljard dollar voor onder meer de oorlog in Irak. Van dat bedrag is 1 miljard dollar bedoeld voor Turkije.

De Amerikaanse vliegtuigen die Irak aanvallen, mogen inmiddels wel over Turkije heen vliegen. Verder zijn er dinsdag helikopters van de Amerikaanse strijdkrachten in Iskenderun (Zuid-Turkije) aangekomen. Het zijn er volgens een Turkse militaire zegsman vooralsnog zes, van het type UH-60. Ze zijn voorlopig in Turkije gestationeerd en nemen niet aan de oorlog deel.

De toestellen zouden kunnen worden gebruikt voor evacuaties of reddingsacties, maar die zijn voorzover bekend niet voorzien in Iskenderun.

Turkije kan rekenen op flinke extra financiële steun om zich voor te bereiden op toetreding tot de Europese Unie. De Europese Commissie zou naar verwachting vandaag akkoord gaan met een voorstel om de steun van 177 miljoen euro per jaar op te trekken tot 1 miljard euro, uitgesmeerd over drie jaar (2004-2006).

Commissiebronnen verwachtten niet echt veel discussie binnen het college over de bijdrage, na aanhoudende berichten over Turkse militaire activiteiten in Koerdisch Noord-Irak. De Commissie oefent druk uit op Ankara om zich gedeisd te houden. Woordvoerders waarschuwen aldoor voor de mogelijke gevolgen voor het EU-lidmaatschap.

Turkije is sinds eind 1999 kandidaatl-idstaat voor de EU, maar toetredingsonderhandelingen kunnen pas beginnen als het land politiek en economisch zijn zaakjes op orde heeft. De Commissie moet daarover volgend jaar rapporteren aan de lidstaten.

Een van de voorwaarden waaraan de Turkse regering moet voldoen, is respect tonen voor minderheden zoals de Koerden.