Het ging echter over politiek en geld. Een twintigtal ambtelijke werkgroepen heeft voorstellen gedaan om de komende jaren 36 miljard euro te bezuinigen. Een onvoorstelbaar bedrag. Deel het maar door het aantal inwoners van Nederland, dan kom je op ruim 2000 per hoofd.Staatsschuld

Een gezin met vijf kinderen draagt dus een portie staatsschuld met zich mee van zo’n 15.000 euro. Je leeft van een gemiddeld inkomen en plotseling, als extra uitgave naast hypotheek en normale kosten, moet je in vijf jaar tijd 15.000 euro opbrengen. Een lastige opgave. De overheid staat ervoor: 36 miljard. Het is de prijs voor het bezweren van de financiële crisis die ontstond door de graaicultuur van banken en de hebzucht van de samenleving.

Premier Balkenende waarschuwt voor een doemscenario als een nieuw kabinet niet hard ingrijpt om de overheidstekorten terug te dringen. Er moet gesneden worden op alle beleidsterreinen. Dat het mogelijk is om te snijden, hebben de ambtelijke werkgroepen aangetoond. Zo kan er de komende jaren 5 miljard bespaard worden op het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek en 4 miljard op het verhogen van de productiviteit van het voortgezet onderwijs. In de zorg is 10 miljard terug te halen, op veiligheid 2 miljard. Op elk beleidsterrein is een forse besparing te bedenken.

Maar daarmee zijn we er niet, dat mag duidelijk zijn. Er moeten keuzes gemaakt worden. En daarbij komt het doemscenario van Balkenende om de hoek kijken: die keuzes zijn voor iedereen verschillend. Het wordt lastig om een meerderheid op één lijn te krijgen zodat er daadwerkelijk knopen doorgehakt worden.

De boodschap van Balkenende is begrijpelijk. Het huidige kabinet is demissionair. Het kan geen beleid ontwikkelen uit de voorstellen van de ambtelijke werkgroepen. Balkenende is, zoals het een premier betaamt, bezorgd over de toekomst van het land. En hij kan alleen maar afwachten tot 9 juni. Afwachten of hij aan zet zal zijn om opnieuw het voortouw te nemen. Of dat anderen het roer zullen overnemen.

De boodschap van Balkenende is ook dubbel. Want Balkenende is niet alleen premier. Hij is ook lijsttrekker van het CDA. En toch profileert hij zich als de man die boven de partijen wil staan, bij uitstek in staat is het landsbelang te dienen; daarbij ook pijnlijke, maar noodzakelijke maatregelen durft te nemen. Balkenende vreest dat de voorstellen zullen verwateren in het partijpolitieke geweld van de komende maanden. Maar door te dreigen met een doemscenario doet hij daar zeer partijdig aan mee. Het CDA is gelijk aan het landsbelang, zo lijkt de boodschap.

Leiderschap vraagt erom boven de partijen te kunnen staan. Dat is juist in een democratie moeilijk: er zijn permanent verkiezingen in aantocht. Verkiezingen die weliswaar niet voor een doemscenario –er komt geen verdoemenis aan te pas– maar wel voor een onverstandig scenario kunnen zorgen. Partijleiders zullen elkaar straks in de wurggreep houden en daarmee daadkrachtig handelen onmogelijk maken.

Democratie is niet altijd een zegen. Noodzakelijke en pijnlijke beslissingen op technisch vlak zouden door een groep van deskundigen genomen moeten kunnen worden. Om vervolgens de partijpolitieke keuzes op meer principiële zaken toe te spitsen.

Grenzeloze generatie

Ik wil niet zeggen dat geld niet met principiële keuzes te maken heeft. Maar ik pleit ervoor om de focus te leggen op datgene waar het werkelijk om gaat in dit leven. Dat er een grenzeloze generatie opgroeit die onbegrensde verlangens heeft en ook geen grens stelt als het gaat over normen en waarden. Dat de grens tussen goed en kwaad steeds vager en individueel verschillend geïnterpreteerd wordt. Dat het leven zo volledig mogelijk opgesoupeerd schijnt te moeten worden, omdat het voorbij is voor je het weet. Dát zijn de dingen die mij het meest zorgen baren. Als er al over een doemscenario gesproken moet worden, dan is het een scenario van een samenleving waarin ieder vecht voor zo volledig mogelijke individuele vrijheid, waarin koning hier-en-nu regeert en waar voor afwijkende meningen geen enkele plaats is. Dat is met recht een doemscenario. Verdoemen betekent volgens het woordenboek: veroordelen tot de helse straf. Als dit de koers is die de samenleving inzet, dan eindigt het in het eeuwige oordeel, de helse straf. En de voorbodes worden zichtbaar in de huidige samen­leving: omdat de ongerechtigheid vermenigvuldigd wordt, zal de liefde van velen verkouden.

Ziende op je kinderen, zou de schrik je om het hart slaan. Toch is dat niet nodig. Het is Pasen geweest. Jezus leeft! Hem is gegeven alle macht in hemel en op aarde. Hij heeft gezegd tot allen die Zijn verschijning hebben lief gekregen: „Ik ben met ulieden al de dagen tot de voleinding der wereld.” In hem is de toekomst zeker, alle menselijke scenario’s ten spijt.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl