Het Palestijns-Israëlisch conflict is nu al meer dan een halve eeuw aan de gang, en net zo ver verwijderd van een oplossing als het enkele decennia terug was. Het lijkt alsof de vicieuze cirkel van confrontatie onmogelijk te doorbreken is. Terroristische daden door Palestijnen en ”vergeldingsacties” van Israëli’s wisselen elkaar onafgebroken af. Israëli’s lijken te zijn gaan geloven dat ze alleen met Palestijnen kunnen spreken in de taal van tanks, raketten en vliegtuigen. En dat alleen deze taal hen van de constante vrees voor hun leven kan verlossen.

Anders dan de Israëli’s hechten de Palestijnen niet langer waarde aan hun levens, aangezien ze tot de uiterste wanhoop gedreven zijn door de stagnatie van de economie en de voortdurende vernedering en provocatie door Israëlische kolonisten en het Israëlische leger. Ze zijn bereid hun leven te geven als ze de vijand maar zo veel mogelijk schade toe kunnen brengen. Dus wanhoop en het gemis van hoop zorgen voor terroristische daden door zelfmoordcommando’s – die brengen weer niets dan nieuwe doden, net als de vergeldingsacties van de Israëli’s.

Staat als oplossing
De tijd heeft geleerd dat er maar één vastomlijnde en ondubbelzinnige oplossing is voor dit moeilijke probleem. Dit is de oprichting van een levensvatbare, onafhankelijke Palestijnse staat die als volwaardig lid van de internationale gemeenschap meetelt. Alleen deze oplossing kan de impasse helpen doorbreken en de ontwikkeling van een nieuw Midden-Oosten stimuleren. Aan de ene kant zou een onafhankelijke Palestijnse staat zichzelf kunnen verdedigen tegen militaire operaties van Israël, terwijl ze aan de andere kant dan weer verantwoordelijk gehouden zou worden voor het beschermen van terroristen of de onmacht met hen om te gaan.

Vijfenveertig jaren zijn voorbij gegaan sinds de Algemene Vergadering van de VN in 1947 een resolutie aannam over de oprichting van een Joodse en Arabische staat in Palestina, toen nog onder Brits mandaat. Het eerste deel van de resolutie is ten uitvoer gebracht, terwijl dat met het tweede deel nooit gebeurd is. De Israëlische staat verscheen op de politieke wereldkaart, terwijl de Palestijnse mensen nooit onafhankelijkheid en een eigen staat hebben gekregen.Het was pas in de vroege jaren negentig van de vorige eeuw dat een eerste stap werd gemaakt richting de stichting van een onafhankelijk Palestina – de Palestijnse Nationale Autoriteit werd opgericht. Die omvatte de Gazastrook en verschillende gebieden op de Westelijke Jordaanoever.

Orde scheppen
In 1994 werd de zogeheten Gaza-Jericho-overeenkomst van kracht, en Israël trok de troepen terug uit de gebieden die aan Palestina waren gegeven. De gebieden waren vanaf nu onder het bestuur van de PNA onder leiding van Yasser Arafat. Het was de bedoeling dat de PNA maar een korte tijd zou bestaan en dat, nadat alle controversiële problemen waren opgelost in de Palestijns-Israëlische onderhandelingen, het autonome gebied een echte onafhankelijke Palestijnse staat zou worden. Dit is echter niet gebeurd. Het resultaat is dat de huidige situatie in dat gebied tamelijk onduidelijk is.

De Palestijnen hebben nog steeds autonomie, waarvan ze echter helemaal niet profiteren. Ze zijn nog steeds volledig afhankelijk van Israël, omdat hun gebieden formeel deel uitmaken van Israël. Dit stelt Israëli’s in staat ”orde te scheppen” in Palestina op de manier waarop het hun goeddunkt – door tanks in te zetten, luchtaanvallen uit te voeren, raketten af te schieten en mensen te doden die ze verdenken van betrokkenheid bij terroristische acties. Als de Palestijnen een eigen staat hadden, zou de internationale gemeenschap het recht hebben om dergelijke acties van Israël als agressie te beschouwen, met alle gevolgen van dien. Maar tegelijkertijd zou Arafat als de leider van een onafhankelijke staat op het matje geroepen kunnen worden vanwege betrokkenheid bij terrorisme, als dit bewezen zou worden.

Dus wat staat de oprichting van een Palestijnse staat, waartegen zelfs Israël zich de laatste tijd niet uitgesproken heeft, in de weg?

Problemen
Eigenlijk zijn er twee problemen. Ondanks dat Israël de rechten van de Palestijnen op een eigen staat onderschrijft, protesteert men heftig tegen Jeruzalem als hoofdstad van Palestina. De Israëlische premier Ariel Sharon heeft onlangs opnieuw verklaard dat Jeruzalem Israëls ”eeuwige en ondeelbare hoofdstad is”. In andere woorden, de Israëli’s weigeren om Oost-Jeruzalem, dat ze in de oorlog van 1967 annexeerden, terug te geven. De Palestijnen willen de stad, die ze tot hun hoofdstad willen maken, terug hebben. De internationale gemeenschap erkent Jeruzalem niet als de hoofdstad van Israël en heeft lange tijd druk uitgeoefend op de Israëli’s om zich terug te trekken uit de veroverde gebieden. Deze oproepen zijn echter onbeantwoord gebleven.

Het andere probleem is nauw verbonden met het eerste. Het betreft de evacuatie van Joodse kolonisten uit de gebieden die aan de Palestijnen terug moeten worden gegeven. Op het moment bestuurt de PNA ongeveer 75 procent van de eigen gebieden. De andere 25 procent is in handen van Joodse kolonisten. Die moeten geëvacueerd worden, of ze dat nu willen of niet. Het zal niet makkelijk zijn dit te doen, maar er is geen alternatief. Israëli’s en Palestijnen moeten samen een weg vinden uit deze impasse. Om dit te bereiken, moeten ze de onderhandelingen zo spoedig mogelijk zonder voorwaarden hervatten, en wat het belangrijkste is, stoppen met bloedvergieten.

Weer aan tafel
Arafat is begonnen terroristen te arresteren. De Israëlische autoriteiten moeten hem helpen de ”onverzoenlijke tegenstanders” te bestrijden, in plaats van zijn positie bemoeilijken door geweld te blijven gebruiken. Terreur kan niet door geweld gestopt worden, maar alleen door een toereikende politieke overeenkomst.

De posities van de Israëli’s en de Palestijnen kunnen dichter bij elkaar gebracht worden, zoals de onderhandelingen van het afgelopen jaar tussen Yasser Arafat en toenmalig premier Ehud Barak hebben bewezen. Ze slaagden erin de weg van wederzijds begrip in te slaan, maar hun pogingen leidden uiteindelijk nergens toe. Dit kan en moet opnieuw geprobeerd worden, temeer omdat het Mitchell-plan al op de onderhandeltafel ligt. Dat is door beide partijen en door de medesponsors van het vredesproces in het Midden-Oosten, Rusland en de VS, goedgekeurd. Dit plan zou een platform kunnen zijn voor de wederopstanding van de zoektocht naar een vredige oplossing voor de problemen, die door de hele wereld spanning veroorzaken. De belangrijkste voorwaarde voor het sluiten van toereikende politieke overeenkomst is de oprichting van een echt onafhankelijk Palestina.

n.a.v.De auteur is professor en adjunct-directeur van de het Russische Institute of Oriental Studies in Moskou.