Texel herdenkt bloedige ’Russenoorlog’
Texel herdenkt dinsdag de ’Russenoorlog’, de strijd die in de vroege ochtend van 6 april 1945 ontbrandde, toen zo’n achthonderd op het eiland gelegerde Georgiërs de wapens opnamen tegen de Duitse militairen. De opstand ontaardde in een heftige veldslag, die doorsudderde tot twee weken na de Duitse capitulatie.
Exact 65 jaar na de opstand herdenkt Texel dinsdag met militair ceremonieel de tien Texelaars die de dag na het begin van de Georgische muiterij als vergelding door de Duitsers werden gefusilleerd. Tussen 10.30 en 11.00 uur is in de Joost Doorleinkazerne een herdenkingsdienst, zo meldt het ministerie van Defensie.De Georgiërs die begin 1945 op Texel belandden, waren krijgsgevangenen die na hun gevangenneming voor de Duitsers waren gaan werken om het vege lijf te redden. Op Texel voerden zij bewakingstaken uit.
Toen bekend werd dat een aantal van werd uitgezonden voor de strijd tegen de geallieerden, pleegden de Georgiërs in de nacht van 5 op 6 april 1945 een verrassingsaanval op de circa vierhonderd Duitse soldaten op Texel. Enkele tientallen ontkwamen echter naar Den Helder en sloegen alarm. De Duitsers stuurden daarop een omvangrijke troepenmacht naar het eiland.
Het gevecht dat daarop volgde, duurde volgens het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) tot 21 april. Toen was de Georgische weerstand gebroken. De overgebleven Georgiers zochten een schuilplaats, opgejaagd door de Duitsers. De klopjacht eindigde op 5 mei, waarna het tot 20 mei duurde voordat de eerste geallieerde militairen op Texel arriveerden om de Duitsers te ontwapenen. Het verzet bemiddelde van 5 tot 20 mei tussen de Duitsers en Georgiers om te voorkomen dat zich incidenten voordeden.
Bij de opstand kwamen ruim honderd Texelaars om het leven. Van de Georgische opstandelingen overleefden er 228 de slag. Het aantal Duitse soldaten dat op het eiland het leven liet, is onbekend. De schattingen lopen uiteen van vierhonderd tot 2400. Het NIMH houdt het op ongeveer zeshonderd.
Het Luchtvaartmuseum op Texel heeft een permanente tentoonstelling ingericht over de slag. Ook zijn er onder meer een opera en een documentairefilm over gemaakt. Dinsdag gaat in het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam de film ’De Vliegenierster van Kazbek’ in premiére voor het grote publiek. De Georgische opstand staat hierin centraal. De film draait vanaf donderdag in de bioscopen.