In de vandaag verschenen biografie ”Luns” schetst A. E. Kersten een veelzijdig beeld van de man die decennialang het gezicht van Nederland in het buitenland was.Kersten noemt Luns (1911-2002) een „onversneden palstaander voor de bestaande orde.” Al op jonge leeftijd was Luns, dankzij zijn rooms-katholieke opvoeding, voorstander van sterk overheidsgezag en een tegenstander van het socialisme.

Die conservatieve houding heeft hij zijn leven lang vastgehouden. De regeermacht lag zijns inziens bij het kabinet. Met de vernieuwings- en democratiseringsbewegingen in de jaren zestig had Luns helemaal niets. Dat de Kamer steeds mondiger werd, kon hem niet bekoren. Aan „linkse elementen” had hij een hekel.

Desondanks was Luns flexibel genoeg om (inter)nationaal met linkse politici als Van der Stoel en met andersdenkenden samen te werken. En aan de Kamer wilde hij best een beetje tegemoetkomen, zolang zijn eigen doelen overeind bleven.

Behalve conservatief was Luns ook nationalistisch. Zijn lidmaatschap van de NSB begin jaren dertig vloeide daaruit voort. Maar al voordat de partij radicaliseerde en antisemitisch werd, verliet hij de club weer.

Gepassioneerd

Zijn nationalisme pakte na de Tweede Wereldoorlog goed uit voor Nederland. Een klein land, Nederland? Helemaal niet, volgens Luns. Gepassioneerd en vasthoudend kwam hij op voor de Nederlandse belangen. Tot vervelens toe. En tot hij zijn doel bereikt had.

Luns nam nergens een blad voor de mond en wist door die moedige opstelling veel voor elkaar te krijgen. Tegelijkertijd bleek zijn humor een effectief smeermiddel in lastige situaties. Aan anderen de eer laten, kon hij prima.

Orangist was Luns ten slotte ook. De monarchie was voor hem een wezenlijk element in het staatsbestel. Hij meende oprecht dat alleen huwelijken van de prinsessen met personen van de hoogste buitenlandse adel de continuïteit van de monarchie zouden garanderen. Aan de „volstrekt ongewenste idylle” tussen burger Pieter van Vollenhoven en prinses Margriet moest daarom een einde worden gemaakt.

Hoewel loyaal aan het vorstenhuis, schroomde Luns niet om koningin Juliana terecht te wijzen als zij zijns inziens haar constitutionele grenzen overschreed. En ofschoon Juliana hem eerst niet mocht, was hij later haar vertrouwenspersoon.

De rooms-katholieke kerk, waarvan hij lid was, holde in zijn ogen achteruit. Priesters die niet meer geloofden, bleven toch in het ambt. Maar Luns bleef zijn kerk trouw.

Twijfelachtig

„Ik hoop dat ik nog ooit toekom aan het schrijven van enige memoires”, zei Luns in 1971 tegen Michel van der Plas die hem interviewde voor het anekdotisch getoonzette boekje ”Ik herinner mij”. Tegelijkertijd noemde hij het „twijfelachtig” dat hij daarvoor ooit tijd en gelegenheid zou krijgen.

Het is er inderdaad niet van gekomen. Een biografie bleef ook uit. Totdat Kersten die leemte vulde. Goed dat er eindelijk een objectieve, wetenschappelijk verantwoorde biografie ligt van deze politicus van formaat.

Voor zijn boek kon Kersten als eerste en enige putten uit het omvangrijke persoonlijke archief van Luns. Die informatiebron geeft het boek een nog grotere meerwaarde.

Kersten is er goed in geslaagd Luns te portreteren. Door zijn feitelijke verteltrant leest de biografie echter niet zo makkelijk als de luchtige beschouwingen in ”Ik herinner mij”. Het zijn natuurlijk twee heel verschillende boeken, maar iets meer anekdotes, gevatte citaten van de mondige Luns of hilarische voorvallen hadden de politieke biografie meer schwung gegeven.

Handig aan het boek zijn het uitgebreide notenapparaat en het personenregister. Een zakenregister had het boek nog completer gemaakt.

Enkele spellingfouten (zoals: op het scherpst van de snede) hadden vermeden kunnen worden. De vele foto’s compenseren dat echter ruimschoots.

Een opus magnum was ”Ik herinner mij” niet geworden, concludeerde Luns in 1971. Met recht zou Kersten echter die titel voor zijn biografie wél mogen gebruiken.

N.a.v.: ”Luns. Een politieke biografie”, A. E. Kersten; uitg. Boom, Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 8506 935 5; 704 blz.; € 39,50.