Het aanpakken van de renteaftrek, die de staat jaarlijks 12 miljard euro kost en al jarenlang breed als onrechtvaardig en niet-toekomstproof wordt beschouwd, lijkt door de crisis in één klap uit de taboesfeer te komen en zelfs salonfähig te worden.Nu de overheid de komende jaren structureel 29 miljard euro moet bezuinigen, staat een ingreep in de renteaftrek boven aan het lijstje van menige fractie in de Tweede Kamer. Want waar veel geld in omgaat, valt ook veel te halen. De waaier aan miljardenbezuinigingen die een twintigtal ambtelijke werkgroepen een dezer dagen presenteert, zal dit onderwerp zeker niet ‘links’ laten liggen.

Woensdagmorgen liet de SP weten de hypotheekrenteaftrek binnen tien jaar stapsgewijs te willen beperken. Eerder gaven ook D66, GroenLinks en de ChristenUnie al aan de aftrek op de schop te willen nemen.

De verwachting is dat ook de PvdA de huidige renteaftrek ter discussie stelt. De partij is hier al langer vóór, maar moest zich tijdens Balkenende IV nog scharen achter de wens van het CDA om tot 2011 zelfs niet eens na te denken over wijzigingen.

Het CDA lijkt nog steeds niet klaar voor gemorrel aan de renteaftrek, die van alle Europese landen alleen in Nederland nog volledig geldt. De partij wil best bezuinigen, maar dan graag zonder de lasten te verhogen.

Voor VVD en PVV staat de aftrek daarentegen „als een huis.” Volgens de liberalen geldt deze als haarlemmerolie voor de woningmarkt: „Wanneer er geen renteaftrek bestond, dan hadden wij hem uitgevonden”, benadrukt de VVD gedurig.

Toch lijkt de aftrek in zijn huidige vorm alleen een coalitie van CDA, VVD en PVV te kunnen overleven. Waarbij geldt dat het CDA weliswaar niet staat te popelen zijn aloude verkiezingsbelofte in te wisselen, maar wel steeds ambivalenter is komen te staan tegenover beperking van de hypotheekrenteaftrek. Als een positieve keuze voor bijvoorbeeld een vlaktaks tegelijkertijd een beperking inhoudt van de renteaftrek, dan zien ook de christendemocraten daar best brood in.

Veranderende maatschappelijke opvattingen maken zo’n switch ook mogelijk. Want waar het ‘h-woord’ in Den Haag lange tijd taboe was vanuit de gedachte dat het vertolken van een ander standpunt gelijk stond aan electorale zelfmoord –60 procent van de kiezers heeft immers een eigen woning!–, gaat die vlieger niet langer op.

Uit onderzoek van televisiepro-gramma EenVandaag bleek dinsdagavond dat een meerderheid van de huizenbezitters inmiddels vindt dat de hypotheekrenteaftrek moet worden beperkt.

Ondertussen ziet de belangenclub van woningeigenaren, Vereniging Eigen Huis (VEH), de oplaaiende discussie met lede ogen aan. De al wankele woningmarkt dreigt volgens haar nu helemaal tot stilstand te komen omdat hierdoor de angst en onzekerheid onder huizenkopers extra wordt aangewakkerd.

Daar zit wat in. Jarenlang stegen de huizenprijzen met recordpercentages; toen had de woningmarkt inderdaad beter tegen een stootje gekund. Wat zich hier echter wreekt is dat ingrijpende maatregelen als beperking van de renteaftrek in goede tijden nooit genomen zullen worden omdat ze dan simpelweg niet onontkoombaar zijn. En het grote voordeel van structureel bezuinigen is juist dat je met de invoering ervan best eventjes kunt wachten, mits de keuze maar vast genomen is.

Want timing en geleidelijkheid zijn cruciaal. Wat dat betreft kan Nederland leren van Zweden, dat in 1991, midden in een economische neergang, overging tot een drastische beperking van de renteaftrek. En prompt in de ergste crisis belandde sinds decennia.