Wie één dag per jaar meedoet aan een vrijwilligersactie als NL DOET, doet dat vooral voor zichzelf, is de overtuiging van Derksen. „Je lost je schuldgevoel tegenover de maatschappij in en dan is het weer voor een jaartje geregeld. Net zoals de rooms-katholieken vroeger gingen biechten: even langs de pastoor, een weesgegroetje bidden en daarna weer vrolijk verder zondigen.”Derksen noemt een initiatief als NL DOET een leuk gebaar, „maar het beantwoordt vooral aan de narcistische trekken in onszelf. Wie zich alleen op die dagen vrijwillig inspant, voelt zich lekker beter dan anderen die het niet doen. En mensen zijn helemaal gelukkig als ze het ook nog in een groep kunnen doen; gezamenlijk hun straatje schoonvegen.”

Derksen, die jarenlang als verkeersbrigadier voor de school van zijn kinderen stond, heeft geen bezwaren tegen vrijwilligerswerk, benadrukt hij. „Integendeel, ik denk dat de maatschappij er in de toekomst steeds vaker een beroep op zal gaan doen.”

Toch zet vrijwillig iets voor een ander doen volgens hem pas zoden aan de dijk als mensen gemiddeld eens per twee weken een paar uurtjes vrij maken. „Dan kun je echt iets doen en belangrijker: dan verandert je attitude tegenover de samenleving structureel.”

Want dat is volgens de professor het probleem met incidentele vrijwilligersinitiatieven: „Leken bedenken iets aardigs, maar vergeten een deskundige te consulteren. Meer voor een ander over hebben verandert namelijk niet door NL DOET; dat begint bij de opvoeding.”

De jongere generatie is anders gehecht en daardoor alleen op zichzelf gericht, betoogt Derksen. „Om een aangename samenleving te krijgen waarin mensen als vanzelf iets voor een ander doen, moet de opvoeding al vanaf de babytijd veranderen. Basisscholen spelen daar ook een belangrijke rol in, nu de kerk als opvoeder is verdwenen.”

Meedoen aan een incidentele vrijwilligersdag tekent de jongere van vandaag, meent Derksen. „Ze hebben enorm veel ruimte voor zichzelf nodig en nauwelijks plaats over voor een ander. Maar één keer even iets doen, waarvoor ze ook nog veel aandacht krijgen, dat streelt en dat doen ze dus wel. Dat moet echt anders, anders heeft de samenleving straks een ernstig probleem als de ouders van deze jongeren oud worden.”