Kerken staan onder druk in Nederland. Sommige politici en opiniemakers willen kerken bijna dwingen om zich aan te passen aan de beginselen die bij een groot deel van de bevolking volkomen zekerheid hebben, maar die haaks staan op het belijden van de christelijke kerk. Het is tijd om de publieke en politieke betekenis van religie in de democratische rechtsstaat opnieuw te doordenken.De groeiende zichtbaarheid van de islam zorgt voor hevige debatten over de plaats van godsdienst in onze samenleving. Het antwoord van seculiere Nederlanders leidt ertoe dat godsdienstvrijheid onder druk komt te staan. In hun drang naar gelijkheid zetten zij niet alleen een isgelijkteken tussen bijvoorbeeld het christendom en de islam, maar ook tussen meningen en godsdienstige overtuigingen.

Het christendom komt hierdoor in de knel, terwijl juist de overheid de waarde van het christelijk geloof zou moeten erkennen, omdat Nederland schatplichtig is aan de christelijke traditie. Zo kan de overheid kleur bekennen in de ”strijd der geesten”. Secularisatie is geen excuus om het christendom naar de marge te verbannen en te zien als een van de vele meningen.

Reaguurder

De plaats en waardering van godsdienst en kerk in de samenleving dwingen tot een debat over het belang van godsdienstvrijheid. Voor christenen blijft het nodig zelf in te zien dat de christelijke traditie het fundament van onze democratische rechtsstaat is. Het besef hiervan ontbreekt nogal eens. Dat is zorgelijk.

Voor het voortbestaan van de democratische rechtsstaat is een aantal voorwaarden nodig, die de staat zelf niet kan afdwingen of garanderen. Een belangrijk deel van deze voorwaarden is te vinden in het christelijk geloof, met een duidelijke opvatting van goed en kwaad. In de christelijke visie zijn vrijheden nooit onbegrensd, maar kennen ze een morele grens.

Het tekort van het liberalisme is dat de grenzen van moraal samenvallen met de grenzen van de wet. Zonder de wetenschap wat vrijheden zijn, leiden ze tot een vrijbrief om alles en overal te kunnen zeggen wat je denkt. Het christendom biedt een moreel kompas voor de beteugeling van de grondrechtelijke vrijheden.

Maar er is meer. De Nederlandse samenleving is net zo vlak als ons polderlandschap. Tussen verschillende meningen bestaat weinig hiërarchie. Of een mening nu afkomstig is van de minister-president of van een willekeurige ”reaguurder” op internet, het lijkt allemaal even belangrijk. Godsdienst komt als ”ook maar een mening” op die grote hoop terecht.

Godsdienst is echter meer dan een mening die makkelijk inwisselbaar is, ze speelt een allesomvattende rol in het leven van gelovigen. De gedachte dat een godsdienstige overtuiging door de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting (artikel 7) voldoende geborgd zou zijn, vinden wij verwerpelijk.

Dode letter

Het is de tijd, ook voor de overheid, om kerken en het christelijke geloof te herwaarderen en te beschermen. Kerken zijn schatbewaarders van een moreel fundament van (ongeschreven) regels en tradities onder onze democratische rechtsstaat. In de dominante liberale visie met twee gescheiden domeinen, het publieke en het private, wordt godsdienst al snel gezien als overbodig of hoogstens iets voor het private domein, achter de voordeur dus. De publieke rol van de kerk wordt hierdoor steeds verder teruggedrongen.

In de nota van de Protestantse Kerk in Nederland over de kerk en de democratische rechtsstaat wordt gesproken over het ”sacrale domein”. Deze notie kan een belangrijke bijdrage leveren aan het inhoudelijke debat over voornoemde dilemma’s. De erkenning van een sacraal domein geeft aan dat godsdienst en de kerk het publieke en private domein overstijgen.

De eerbiediging van een sacraal domein is waardevol voor onze samenleving. De kerk is er voor het evenwicht, om de neiging van de staat tot totalitarisme te onderdrukken. In een visie waarin de meerderheid de wetten kan bepalen wordt de democratische rechtsstaat een dode letter en kan de meerderheid de minderheid gemakkelijk gaan overheersen.

Het spreken over een sacraal domein waarborgt de publieke en politieke betekenis van het christendom en zorgt ervoor dat de voorwaarden voor de democratie en rechtsstaat blijven bestaan. Anders brokkelt de rechtsstaat nog verder af en doet eenieder –met een beroep op vrijheden– wat goed is in eigen ogen.

De auteurs zijn respectievelijk medewerker en voorzitter van SGP-jongeren.