De Protestantse Kerk had blijkbaar niet verwacht dat de kritische brief aan de Israëlische regering zo veel los zou maken. Vanuit de eigen kerk, vanuit de bevolking als geheel en zelfs vanuit het buitenland. Zo riep het Simon Wiesenthal Centrum in Los Angeles vorige week zelfs min of meer op tot een boycot van de PKN door Joden in Nederland.Uit de woensdag gepubliceerde reactie blijkt niet alleen dat Israël een open zenuw is en blijft in de Protestantse Kerk. Overduidelijk spreekt er ook ingehouden verontwaardiging uit de verklaring. De kerk schrijft geschokt te zijn door sommige reacties. Want het is natuurlijk niet niets om als kerk openlijk of bedekt beschuldigd te worden van antisemitisme. Het tijdschrift Elsevier zag er gisteren zelfs geen been in om op zijn website, zonder enige argumentatie, te spreken van „de anti-Israëlische koers” van de PKN.

De opmerking in de verklaring van de PKN dat ze ervan uitgaat dat alle critici de brief die de kerk schreef aan de Israëlische regering ook echt gelezen hebben, is daarom veel meer dan een bijzin. Het is een aanklacht tegen het feit dat er in de media soms maar wat geroepen wordt, zonder dat er eerst zorgvuldig is gelezen.

Opvallend in deze discussie is ook dat tijdens het overleg tussen het Centraal Joods Overleg (CJO) en het synodebestuur van de PKN, afgelopen dinsdag, niet eens gesproken is over de oproep van het Wiesenthal Centrum tot een boycot van de Protestantse Kerk door Joden. Ruben Vis, secretaris van het CJO, zei desgevraagd dat het CJO niet het Wiesenthal Centrum is.

De visie op Israël is in de Protestantse Kerk een gevoelig thema. De meningen in de kerk zelf varieren van uitgesproken pro-Israëlisch tot uitgesproken pro-Palestijns. En onder deze hele discussie is er dan nog die veel geciteerde zinsnede in de kerkorde waar het gaat over de „onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël.” Ook hier komt het aan op zorgvuldig lezen. De kerkorde spreekt niet over de onopgeefbare verbondenheid met het Joodse volk, maar met het volk Israël. Dan gaat het natuurlijk over het Joodse volk wereldwijd, maar niet over het volk alléén. In de kerkorde klinkt óók –en heel bewust– de notie door van verbondenheid met de natie Israël.

De PKN wil, als het gaat over Israël en de Palestijnen, graag met twee woorden spreken. Sommige kerkleden noemen dat zorgvuldig, anderen vinden het halfslachtig. Feit blijft dat de kerk er maar niet in slaagt haar mening over het Palestijns-Israëlische conflict duidelijk en eenduidig over het voetlicht te krijgen. Op dat punt heeft de PKN een probleem dat niet wordt opgelost met een oproep tot zorgvuldig lezen alleen.