Terechte vragen bij familiedrama
Wat zich het afgelopen weekeinde precies afspeelde in het Zeeuwse stadje Zierikzee, waar de 45-jarige Irakees Abdel Z. twee van zijn kinderen ombracht en daarna de hand aan zichzelf sloeg, is voor een buitenstaander nauwelijks te bevatten. Alleen al de gedachte aan het verdriet van de nabestaanden maakt een mens klein. Om nog maar te zwijgen van het besef dat het onverwacht eeuwigheid werd voor drie leden uit dit gezin.
Familiedrama’s als deze zijn omgeven met gevoeligheden. Van de media wordt terecht een benaderingswijze verlangd die getuigt van voorzichtigheid. Toen agenten in 2004 het uitgemergelde lichaampje van de peuter Savanna uit Alphen aan den Rijn ontdekten, was de belangstelling voor het getuigenis van een van de buurvrouwen zo groot dat misdaadverslaggevers op hun beurt moesten wachten voor ze in haar keukentje mochten plaatsnemen. In sommige kranten kreeg haar eentonige relaas, met als terugkerend refrein ”we zagen het aankomen en hebben de gezinsvoogd wel tien keer gewaarschuwd”, een opzienbarende plek.Dat beeld behoefde jaren later, in de strafzaak waarin deze voogd werd vrijgesproken, beslist nuancering. Daaruit bleek dat zelfs hulpverleners die kort voor het drama dagelijks in het gezin over de vloer kwamen oprecht veronderstelden dat van de moeder van de peuter geen enkel gevaar te duchten viel. Oppassen dus.
Ook wetenschappelijk gezien is het niet eenvoudig dergelijke drama’s te doorgronden. Een academicus die onderzoek doet naar het stemgedrag in arbeiderswijken in Delfzijl kan zinnige dingen opmerken over het stemgedrag in vergelijkbare buurten van andere steden. Maar kunnen de familiedrama’s A en B ook zo worden vergeleken? Of is het juister om te stellen dat de diepste drijfveren van zulke daders zelfs voor een knappe geest altijd in nevelen blijven gehuld?
Wel ter zake doet overigens de vraag hoe vrij Z. zich door Zierikzee kon bewegen. Deze vraag ligt op justitieel terrein en is van belang, omdat er mogelijk fouten zijn gemaakt waarvan kan worden geleerd.
In september 2009 legde de rechtbank de man wegens geweldsdelicten een celstraf op van enkele maanden, inclusief een straatverbod, een contactverbod en reclasseringstoezicht. Alles bij elkaar meer dan justitie had geëist. Kort na zijn vrijlating ging justitie na of Z. zich vóór de delicten waarvoor hij al was gestraft, had schuldig gemaakt aan misbruik en mishandeling. Opnieuw werd hij opgepakt, maar hangende een nieuwe strafzaak schorste de rechtbank zijn voorarrest. De gedateerdheid van de feiten en het gegeven dat Z. zich na zijn vrijlating al ruim drie weken correct had gedragen speelden, het geheim van de raadkamer daargelaten, daarbij een rol.
Over de vraag of de rechtbank rond dat besluit alarmerende signalen over het hoofd zag, is het laatste woord nog niet gezegd en terecht. Hetzelfde geldt voor de vraag hoe het reclasseringstoezicht vorm kreeg. Het gaat dan om de bescherming waarop kwetsbare vrouwen en kinderen aanspraak moeten kunnen maken. Niet alleen loslippige buurvrouwen moeten daarover hun mening geven. Zo’n debat gaat heel de rechtsstaat aan.
