De Tweede Kamer besloot vorig jaar om de Onderwijsraad advies te vragen over de gewenste positie van ouders binnen de school. Op 17 februari is dit advies gepresenteerd aan de Tweede Kamer. De Onderwijsraad levert hiermee een mooi eindproduct op dat binnen iedere school aandacht behoort te krijgen, zeker binnen scholen die hechten aan de drieslag gezin, school en kerk.De Onderwijsraad onderscheidt drie typen relaties tussen ouders en school. In de eerste plaats is er een individuele, juridische relatie. Het gaat hier om de formele en vastgestelde rechten en plichten. Ten tweede zijn ouders samenwerkingspartners als het gaat om de opvoeding en het leerproces van hun kind. En in de derde plaats zijn ouders onderdeel van de oudergemeenschap.

Rode draad door het advies van de Onderwijsraad is dat het beleid minder nadrukkelijk op de juridische relatie gericht dient te zijn. De ouders hebben de afgelopen jaren verschillende rechten gekregen (denk bijvoorbeeld aan medezeggenschap, het recht op goede informatie over hun kind en het recht op ondersteuning) en terecht adviseert de Onderwijsraad geen verdere juridisering van de verhoudingen tussen school en ouders.

Verwachtingen

Scholen en overheid moeten de focus richten op twee andere zaken. Allereerst op het partnerschap tussen ouders en school. De jaarlijkse monitor ouderbetrokkenheid gaf in 2009 opnieuw aan dat van partnerschap nog geen sprake is. Verschillende scholen denken wel na over betrokkenheid van ouders, maar in de praktijk gaat dat niet veel verder dan het verstrekken van informatie en het inschakelen van ouders voor hand- en spandiensten. En, om een compleet beeld te schetsen: ook ouders blijken steeds minder enthousiast te zijn om daadwerkelijk de handen uit de mouwen te steken.

Met dit advies geeft de Onderwijsraad scholen een impuls om serieus werk te maken van educatief partnerschap. En dat is nodig en nuttig. Het is van groot belang dat de school helder heeft welk ouderbeleid hij voorstaat en dat wederzijdse verwachtingen verduidelijkt en uitgesproken worden. Ouders moeten niet alleen weten welke rechten ze hebben, maar ook hun plichten kennen en verantwoordelijkheid nemen als het om onderwijs en opvoeding gaat.

Educatief partnerschap veronderstelt wederzijdse verantwoordelijkheid voor de opvoeding en het leerproces van het kind met inachtneming van elkaars specifieke kennis en expertise. Dit vergt van zowel leerkrachten als ouders respect, erkenning en begrip voor elkaars taak.

Terecht geeft het advies aan dat het voorkomen van conflicten beter is dan het oplossen daarvan. Veel problemen en ergernissen kunnen voorkomen worden als ouders, leerlingen en studenten duidelijk en tijdig te horen krijgen wat ze kunnen verwachten van de school, waar de grenzen van de school –bijvoorbeeld op organisatorisch terrein– liggen en waarom bepaalde besluiten genomen worden.

Opvoedkringen

In de tweede plaats adviseert de Onderwijsraad de focus te richten op het vormen van oudergemeenschappen rondom de school. Deze focus is direct gekoppeld aan de bevordering van de sociale cohesie in de buurt. Ook hier ligt een grote uitdaging voor het christelijk en reformatorisch onderwijs.

Verschillende scholen hebben de handschoen opgepakt en denken na over de vorming van een educatief centrum voor het gehele dorp, participeren in (de ontwikkeling van) een multifunctionele accommodatie of zetten zich op een andere wijze in voor de directe omgeving van de school. Hier komen verschillende speerpunten van (lokaal) onderwijsbeleid bij elkaar. Denk slechts aan burgerschap.

Tegelijk kan dit advies dienen als stimulans om als school, gefaciliteerd door de gemeente of het Centrum voor Jeugd en Gezin, na te denken over een aanbod voor preventieve opvoedingsondersteuning. Als er een thema is dat alle ouders raakt en zeker in deze tijd veel vragen oproept, is het dit thema. Inmiddels zijn mooie voorbeelden bekend van opvoedkringen en opvoedingsbijeenkomsten. Over schoolgemeenschap gesproken!

Het is te hopen dat de Tweede Kamer dit rapport en de aanbevelingen overneemt. Het is tijd voor een echte investering in ouderbetrokkenheid. De school moet hierin het voortouw nemen en een eigen invulling kiezen. Terecht adviseert de Onderwijsraad dat de uitwerking aan de scholen gelaten moet worden. De school is aan zet!

De auteur is als managementadviseur verbonden aan Driestar Educatief en begeleidt verschillende scholen op het terrein van visieontwikkeling op ouders en ouderbetrokkenheid.