Geen favoriet bij verkiezingen in Irak
In Irak heerst verkiezingskoorts, in elk geval bij de politici. Cadeautjes worden grif uitgedeeld om mensen over te halen om zondag op deze of gene partij te stemmen bij de parlementsverkiezingen. Maar wie het land straks gaat leiden, is nog volstrekt onduidelijk.
„Wie te kiezen? Er zijn duizenden kandidaten. Voor wie ik zal stemmen? Ik weet het nog niet. Ik kies wel als ik in het stemhokje sta", reageerde straatverkoper Abu Hussein op een vraag van de Arabische nieuwszender al–Jazeera.Wel is zeker dat de sjiieten de grootste groep in het 325 zetels tellende parlement zullen vormen. Decennia was de soennitische minderheid aan de macht. Sinds de val van Saddam Hussein in 2003 kan de sjiitische meerderheid eindelijk regeren en die macht zal ze niet snel uit handen geven. De sjiieten stemmen op hun geloofsgenoten. Maar ze zijn verdeeld.
Er is geen oppermachtig sjiitisch blok zoals bij de parlementsverkiezingen in 2005. Premier Nuri al–Maliki scheidde zich af. Hij won met zijn blok Rechtsstaat vorig jaar de regionale verkiezingen, vooral door te beweren dat hij het geweld had bedwongen. Hij hoopt dat kunstje nu te herhalen, maar een reeks zware aanslagen vorig jaar heeft zijn geloofwaardigheid aangetast.
Het geweld nam de laatste jaren af omdat een groot deel van de etnische zuiveringen waren voltooid, maar ook door de komst van 30.000 extra Amerikaanse militairen. Doden door aanslagen vallen echter nog dagelijks; donderdag nog veertien.
Een grote concurrent voor Maliki is de Iraakse Nationale Alliantie (INA). In dit sjiitische religieuze blok komen onder meer de Islamitische Opperste Raad van Irak (ISCI) en de aanhang van de geestelijke Moqtada al–Sadr samen. Beide groepen gingen elkaar de afgelopen jaren geregeld met geweld te lijf, maar slechte resultaten bij de verkiezingen vorig jaar dreef beide groepen in elkaars armen.
Een derde invloedrijke sjiiet is de seculiere nationalist Iyad Allawi met zijn coalitie Iraqiya. Hij hoopt de stem te winnen van sjiieten die genoeg hebben van het sektarische gekrakeel. Bovendien wordt Allawi gesteund door enkele invloedrijke soennitische politici onder wie Saleh al–Mutlaq en Tareq al–Hashemi.
De soennieten maken trouwens een comeback in de volksvertegenwoordiging. Ze boycotten de laatste parlementsverkiezingen. Daardoor hadden ze bijna geen stem in het parlement en was hun invloed de afgelopen jaren minimaal.
Het grootste blok mag de premier leveren. Die moet dan een regering zien te vormen. Pas dan begint het echte werk. „In het geval dat ze er niet in slagen om een nieuwe regering te vormen, is het zwartste scenario dat er een nieuwe burgeroorlog uitbreekt", stelde Joost Hilterman van de denktank International Crisis Group onlangs somber.
Bij de regeringsvorming is een sleutelrol weggelegd voor de Koerden die Noord–Irak controleren. Ze zijn te sterk om buiten de regering te laten, stellen analisten. Bovendien lijken de sjiieten er nog niet aan toe om soennieten deze sleutelrol toe te bedelen. Daarvoor is de bloedige geschiedenis nog onvoldoende verwerkt.