Deze patstelling leidt tot het uitdenken van alternatieve plannen. De Palestijnse premier Salam Fayyad overweegt over anderhalf jaar een Palestijnse staat uit te roepen, ook al gaan de Israëliërs daarmee niet akkoord.De Palestijnse toponderhandelaar Saeb Erekat heeft onlangs in een document gedreigd de Palestijnse Autoriteit op te heffen en te streven naar een bi­nationale staat, één democratische staat voor twee volken tussen de Jordaan en de Middellandse Zee.

De Israëlische commentator Ehud Yaari beweert dat pogingen om een akkoord te bereiken op niets zullen uitlopen en dat er een Palestijnse staat met tijdelijke grenzen moet worden opgericht.

De Israëlische generaal b.d. Giora Eiland haalt de ”Jordaanse optie” uit de kast: Amman moet worden betrokken bij het vinden van een oplossing. In het verleden is daarover ook vaak gedacht, maar nadat de Jordaanse koning Hussein zich in 1988 heeft gedistantieerd van aanspraken op de Westelijke Jordaanoever behoort deze optie officieel tot het verleden.

Eiland gelooft niet dat een tweestatenoplossing kans van slagen heeft, omdat de kloof tussen beide partijen te groot is. Veiligheid, het recht op terugkeer voor Palestijnse vluchtelingen, Jeruzalem met zijn heilige plaatsen, de ontmanteling van Joodse nederzettingen op de Westoever en het vinden van een betrouwbare Palestijnse partner (Hamas kan de leiding overnemen) blokkeren het vinden van een oplossing. De partijen doen er daarom goed aan naar alternatieven te kijken.

Eiland: „Als Israël, de Palestijnen en de Amerikanen geobsedeerd blijven door de twee­statenoplossing, hebben we nog een zeer lang vredesproces voor de boeg, maar zullen we geen oplossing vinden”, stelt Eiland.

Eiland is niet de eerste de beste. Hij was directeur van de Nationale Veiligheidsraad in Israël en hoofd van het departement voor planning binnen het Israëlische leger. Nu is hij senior onderzoeker van het Instituut voor Nationale Veiligheidsstudies.

De oud-generaal meent dat er een Jordaans-Palestijnse federatie moet ontstaan met drie staten: de Oostelijke Jordaanoever (het huidige Jordanië, met Amman als hoofdstad), de Westelijke Jordaanoever (die Israël in 1967 op Jordanië veroverde) en de Gazastrook (die Israël in 1967 eveneens bezette en in 2005 ontruimde). De drie staten worden zelfstandig, behalve op het gebied van de veiligheid en het buitenlands beleid. Daarover beslist de federale regering in Amman.

Om de uitvoering mogelijk te maken, moeten Israëliërs, Palestijnen, Jordaniërs en Egyptenaren tot een aantal grensveranderingen overgaan. Israël annexeert 12 procent van de Westelijke Jordaanoever. Het gaat om het gebied waarin de meeste nederzettingen liggen. Ter compensatie krijgen de Palestijnen een groter gebied bij de Gazastrook, waarvoor Egypte een stuk land moet inleveren. Egypte krijgt ter compensatie land van de Israëliërs in de Negev­woestijn.

Eiland denkt dat er goede redenen zijn om zijn plan uit te voeren. Israël hoeft bij inlijving van 12 procent van de Westoever slechts 30.000 in plaats van 100.000 Israëliërs te verplaatsen. Het is voor de Israëliërs bovendien beter als Jordanië op de Westelijke Jordaanoever weer de baas wordt. Israël kan er namelijk niet zeker van zijn dat er geen terreur­activiteiten zullen plaatsvinden vanaf de Westoever als de Palestijnen het daar voor het zeggen hebben.

De Palestijnen kunnen volgens hem leven met het idee geen eigen staat te hebben. „Ze willen af van de bezetting”, aldus Eiland. „Dat vinden ze belangrijker dan een eigen staat. De Palestijnen weten ook dat er in de Gazastrook geen levensvatbare staat kan zijn.”

Ook de Jordaniërs hebben baat bij het alternatief. Onder hen zou de vrees bestaan dat de Palestijnse staat zal leiden tot een ineenstorting van het Jordaanse koningshuis.

Niet iedereen is het met Eiland eens. Politicoloog prof. Stuart A. Cohen van de universiteit Bar Ilan schrijft in een studie dat Eiland geen bewijs levert dat zijn plan bijval krijgt in Jordanië, onder de Palestijnen en in Egypte.

Eiland zegt desgevraagd dat hij indirect met Jordaniërs en Palestijnen overlegd heeft en dat hij positieve reacties heeft gekregen.

Tot nu toe lijkt het er niet op dat de politiek Eilands plannen serieus oppakt. Israëlische politici blijven overwegend gefocust op de tweestatenoplossing of de voortzetting van de Israëlische aanwezigheid op de Westelijke Jordaanoever. Zeker is dat de stagnatie in het vredesproces leidt tot nieuwe, creatieve plannen als alternatief vormen voor de twee­statenoplossing.