De komende verkiezingen dwingen politieke partijen ertoe om duidelijk te zijn hoe zij het gapende gat tussen de uitgaven en inkomsten van de overheid weten te overbruggen. Plannen tot belastingverhoging lijken aan populariteit te winnen bij steeds meer politieke partijen.Ook in wetenschappelijke kring is belastingverhoging populair. In het tijdschrift Socialisme en Democratie presenteren de economen Flip de Kam en Koen Caminada een fiscale gereedschapskist met daarin 22 maatregelen tot belastingverhoging die samen 22 miljard euro opbrengen. De benodigde 35 miljard euro aan bezuinigingen kan volgens hen in belangrijke mate hiermee worden bereikt. Zij gaan daarbij voorbij aan de daaraan verbonden gedragseffecten –zoals minder arbeidsaanbod en belastingontwijking– en daardoor een versmalling van de belastingbasis. Recent wetenschappelijk onderzoek door onder anderen Nobelprijswinnaar Edward Prescott, maar ook de praktijk in sommige landen tonen deze gedragseffecten spijkerhard aan.

Wij kiezen ervoor om de belastingen niet te verhogen. Belastingverhoging gaat immers ten koste van economische groei en werkgelegenheid, ook van lager opgeleiden, doordat specialisatie door een hoge belasting op arbeid wordt ontmoedigd. Bovendien gaat, als de totale financiële opgave op die manier wordt weggewerkt, een doorsneegezin een kleine 10.000 euro meer betalen. Wanneer tot aan Jan Modaal huishoudens worden ontzien, blijven er geen hoge inkomens meer over.

Verstorend

De Kam en Caminada zoeken om die reden hun toevlucht in hogere belastingen op winst, erfenissen en vermogen. Concreet denken zij aan een hogere vennootschapsbelasting en successierechten en de introductie van een progressieve vermogenswinstbelasting. Zij geven aan dat dit het vestigingsklimaat niet merkbaar zal schaden, maar dit overtuigt ons niet.

Recent internationaal onderzoek van de OESO geeft aan dat de belasting op winst en kapitaal het meest verstorend is en verhoging van de vennootschapsbelasting maakt Nederland steeds minder aantrekkelijk als vestigingsplaats voor bedrijven. De OESO beveelt dan ook aan om de belasting op mobiele factoren zoals arbeid en kapitaal te verminderen en deze te vervangen door minder schadelijke consumptiebelastingen.

Een progressieve vermogenswinstbelasting leidt tot verdere welvaartsverliezen. Door de vermogenswinsten pas te belasten op het moment dat de belastingplichtige het voordeel realiseert, ontstaat een sterkere prikkel om de winst in een vennootschap op te potten. Bovendien leidt een progressieve vermogenswinstbelasting tot allerlei belastingbesparende constructies, waar men juist met de paarse belastingherziening in 2001 een einde aan heeft gemaakt.

Ook het voorstel om de erfbelasting te verhogen verdient geen navolging. Staatssecretaris (inmiddels minister) De Jager heeft net de tarieven verlaagd, die soms opliepen naar 68 procent. Het opnieuw verhogen hiervan komt de geloofwaardigheid van de overheid niet ten goede.

De meeste voorstellen van De Kam en Caminada roepen een sterk verlangen naar de vorige eeuw op, maar gaan voorbij aan het feit dat bedrijven, kapitaal en werknemers veel mobieler zijn geworden.

Verstandiger is het voorstel van De Kam en Caminada tot één btw-tarief. Daardoor gaan de administratieve lasten fors omlaag en wordt arbitrage tussen verschillende tarieven voorkomen. De extra opbrengst kan gebruikt worden voor een verlaging van de inkomstenbelasting, wat de economische groei extra zal stimuleren.

Vlaktaks

Herziening van het belastingstelsel moet vooral gericht zijn op het versterken van het productieve vermogen van onze economie en leiden tot vereenvoudiging en begrijpelijkheid. Vandaar het recente pleidooi van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA voor de introductie van een sociale vlaktaks. Geen hogere, maar eenvoudigere belastingen.

Voor de rest van de benodigde bezuinigingen zijn betere oplossingen denkbaar, zoals een kleinere en efficiëntere overheid, minder bureaucratie, verbetering van het profijtbeginsel en een meer activerende sociale zekerheid.

Een vlucht naar voren door middel van belastingverhoging betekent dat men deze betere oplossingen uit de weg gaat. Het beslag van de overheid op de economie zou nog groter worden. Terwijl wij juist ruimte willen geven aan burgers en bedrijven en hun initiatieven.

De auteurs zijn respectievelijk hoogleraar financiële economie aan de Universiteit van Tilburg en directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA.

www.mejudice.nl voor een uitgebreidere versie van dit artikel.