„We hadden natuurlijk verwacht dat hij nu eens knopen zou doorhakken”, reageert T. Nijhuis, wetenschappelijk directeur van het Duitsland Instituut in Amsterdam. „Maar het plan bleek een teleurstelling.” Ook R. Aspeslagh, voormalig onderzoeker van Instituut Clingendael, noemt het plan van aanpak onvoldoende.

De Duitse economie gaat door een diep dal. De groei staat zo goed als stil en het bedrijfsleven heeft sinds 1993 niet meer zo slecht gepresteerd. De regering verwacht dit jaar nauwelijks verbetering. De gevolgen zijn voelbaar. Ruim 4,7 miljoen Duitsers zitten werkloos thuis.

De bondskanselier loopt bij de hervormingsplannen tegen machtige opponenten op. De vakbonden en werkgevers staan sterk in Duitsland en werken niet van harte mee. Bovendien moet Schröder rekening houden met een oppositie die de bondskanselier maar al te graag onderuit wil halen.

In de plannen van Schröder wordt de WW-uitkering van mensen jonger dan 55 jaar beperkt tot een duur van twaalf maanden en voor ouderen tot hooguit anderhalf jaar. Tot nu toe wordt de uitkering maximaal 32 maanden verstrekt. Al eerder werd bekend dat de regering 15 miljard euro uittrekt voor investeringen. Voor de middenstand stelde de bondskanselier belastingverlaging en minder administratieve rompslomp in het vooruitzicht.

Ouderen moeten meer kansen krijgen, zwartwerken dient te worden tegengegaan en de opleidingen moeten worden verbeterd. Schröder wil desnoods bedrijven bij wet dwingen opleidingsplaatsen aan te bieden. Hij kondigde verder aan dat er hogere eigen bijdragen in de ziektekosten komen en dat de pensioenuitkeringen naar beneden gaan. Ook gaan de salarissen van de ministers en staatssecretarissen dit jaar niet omhoog.

Oppositiepartij CDU verklaarde dat de voorgestelde hervormingen onvoldoende zijn. „Het was geen voltreffer”, aldus fractievoorzitter Merkel. Ze zei wel mee te willen werken „met alles wat in de goede richting gaat.”