Liechtenstein overweegt absolutisme
De ongeveer 17.000 stemgerechtigde inwoners van Liechtenstein kunnen morgen met een referendum Europese geschiedenis schrijven.
Bijna 800 jaar na de Britse Magna Charta en ruim 200 jaar na de Franse Revolutie moeten ze zich uitspreken over het herstel van regeringsmacht voor de vorst in hun constitutionele monarchie.
De 58-jarige vorst, prins Hans Adam II, is al dertien jaar en vier maanden constitutioneel monarch en heeft er schoon genoeg van. Hij wil geen „operetteprins” meer zijn, maar regeren. Daarvoor moet evenwel de grondwet van 1921 worden veranderd. Die bracht het prinsdom onder bij de parlementaire democratieën van Europa, waar monarchen slechts beperkte bevoegdheden kennen.
Hans Adam gooit geen proefballonnetje op, hij meent het echt. Hij heeft aangekondigd naar een van zijn paleizen in Wenen te verhuizen en een nieuw leven te beginnen als hij zijn zin niet krijgt. Zijn dreigement volgt op tien jaar vergeefs morrelen aan de grondwet.
De stemming in het doorgaans kalme Liechtenstein is om te snijden. Posters die een ja of nee tegen de voorgestelde grondwetswijziging aanbevelen, worden afgescheurd of beklad.
De prins lijkt vooralsnog op ja te kunnen rekenen. Zijn initiatief tot deze volksraadpleging werd al door 6000 inwoners ondertekend. In het 25 leden tellende parlement zijn dertien afgevaardigden voor een regerende prins.
Een commissie van de Raad van Europa heeft zich inmiddels zeer kritisch uitgelaten over het voorstel. De raad noemt het een belangrijke stap terug, die het vorstendom zou isoleren. Kroonprins Alois wuifde die kritiek donderdag weg. De krant Liechtensteiner Vaterland citeerde de kroonprins: „Dan is het dus voor Liechtenstein de vraag of we verdergaan met het vorstenhuis of dat we verder gaan met die Raad van Europa.”
De regerende Progressieve Burgerlijke Partij (FBP) is voorstander van een grondwetswijziging ten behoeve van de prins. Volgens FBP-parlementsvoorzitter Wanger bestaat er helemaal geen Liechtenstein zonder het vorstenhuis. Aan de andere kant staat de Patriottische Unie (VU), die zegt te gruwen van dit afglijden naar een autocratisch regime.
Het 33.000 inwoners tellende prinsdom Liechtenstein is een overblijfsel uit het heilige Duitse Roomse Rijk. De regerende prinsen kwamen zelden of nooit in Liechtenstein, maar woonden in Wenen. Dat veranderde met Hans Adams vader in 1938, Franz-Josef II. Het land van slechts 160 vierkante kilometers is bijzonder rijk geworden dankzij het bankwezen en het toerisme.