„We hadden natuurlijk verwacht dat hij nu eens knopen zou doorhakken”, reageert T. Nijhuis, wetenschappelijk directeur van het Duitsland Instituut in Amsterdam. „Maar het plan bleek een teleurstelling.” Ook R. Aspeslagh, voormalig onderzoeker van Instituut Clingendael, noemt het plan van aanpak onvoldoende.

De Duitse economie gaat door een diep dal. De groei staat zo goed als stil en het bedrijfsleven heeft sinds 1993 niet meer zo slecht gepresteerd. De regering verwacht dit jaar nauwelijks verbetering. De gevolgen van de teruggang zijn voelbaar. De werkloosheid is opgelopen tot 11,3 procent van de beroepsbevolking, ruim 4,7 miljoen Duitsers zitten thuis.

Om de schrijnende situatie aan te pakken, zet Schröder het mes in de werkloosheidsuitkeringen. Ook trekt de bondskanselier 15 miljard euro uit voor investeringen en wil hij de economie versoepelen.

Nijhuis heeft zijn twijfels over de maatregelen. Over de flexibilisering van de economie blijft Schröder mistig en een groot deel van de investeringen vloeit naar gemeenten. Die zullen het geld gebruiken als stoplap voor de gaten in hun begroting, verwacht hij. „Schröder verkeert ook in een duivels dilemma. Iedereen houdt elkaar in de houdgreep.”

De bondskanselier loopt bij de hervormingsplannen tegen machtige opponenten op. De vakbonden en werkgevers staan sterk in Duitsland en werken niet van harte mee. Bovendien moet Schröder rekening houden met een oppositie die de bondskanselier maar al te graag onderuit wil halen.

Aspeslagh zegt dat de sterke tegenspelers daadkrachtig optreden van Schröder in de weg staan. „Hij zit aan alle kanten klem en moet dus wel met zachte maatregelen komen. Schröder moet op kousevoeten door een noodsituatie lopen. Dan wordt het moeilijk om grote stappen te zetten.”