De OVSE sloot begin dit jaar haar kantoor in de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny, nadat er geen overeenstemming kon worden bereikt over het verlengen van het mandaat van de organisatie in het onrustige gebied.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, De Hoop Scheffer, sprak in februari in zijn rol van voorzitter van de OVSE met zijn Russische ambtgenoot Ivanov. Hij verklaarde toen dat hij er alles aan wilde doen om de terugkeer van de OVSE naar Tsjetsjenië mogelijk te maken.

Chodakov wilde woensdag niet ingaan op de details van de onderhandelingen, maar duidelijk is dat Rusland af wil van de voortdurende kritiek die de OVSE de afgelopen jaren heeft geuit op de mensenrechtensituatie in het gebied. „Terugkeer van de OVSE-missie in de vorm van de afgelopen jaren is onmogelijk”, aldus de ambassadeur.

De situatie in Tsjetsjenië is volgens hem de laatste tijd zodanig ten goede veranderd, dat de OVSE „constructieve betrokkenheid” moet tonen bij de heropbouw van de republiek, en niet alleen moet blijven wijzen naar Ruslands zwakke punten.

Moskou is dan ook teleurgesteld dat de organisatie geen waarnemers zal sturen naar het referendum dat op 23 maart in de deelrepubliek zal worden gehouden. In de volksraadpleging zullen circa 550.000 Tsjetsjenen zich moeten uitspreken over een nieuwe grondwet voor de republiek. Volgens deze nieuwe constitutie is en blijft Tsjetsjenië een deel van Rusland.

Een ”technische missie” van de OVSE die de deelrepubliek begin maart bezocht, stelde vast dat er voldoende voorwaarden waren geschapen om het referendum doorgang te laten vinden, maar ook dat het onmogelijk was om waarnemers te sturen. Veiligheid was een van de belangrijkste redenen voor de beslissing van de OVSE.

Volgens Chodakov is dit echter een zwak argument. „Rusland heeft gezegd dat het zo goed mogelijk voor de veiligheid van waarnemers zal instaan.”

De OVSE stuurt overigens mogelijk nog wel een tweede ”technische missie” vlak voor het referendum op 23 april, om een indruk te krijgen van de situatie rond de volksraadpleging. De komst van deze missie is echter onzeker. Ook hierover zijn de gesprekken tussen de OVSE en Moskou nog gaande.

Rusland ziet het referendum als een eerste stap naar de normalisering van de politieke en sociale situatie in de republiek. Het is volgens Chodakov een aanzet voor de verdere „politieke rehabilitatie” van Tsjetsjenië. Als het gebied een nieuwe grondwet heeft, kan er een nieuwe president worden gekozen, waarna er ook verkiezingen voor het parlement kunnen worden gehouden.

Hiervoor moet er op 23 maart wel een opkomst zijn van meer dan 50 procent en moet een meerderheid van de kiezers zich positief over het voorstel uitspreken.

De Russische autoriteiten zijn op verscheidene punten tegemoetgekomen aan de kritiek die internationale organisaties op het referendum hebben geuit, laat Chodakov weten. Er zijn onder meer voorzieningen getroffen om de Tsjetsjeense vluchtelingen die in vluchtelingenkampen buiten de republiek verblijven ook te laten stemmen, door hen met bussen naar de grens met Tsjetsjenië te vervoeren. Tevens is er veel moeite gedaan om de bevolking op de hoogte te stellen van de inhoud van de ontwerpgrondwet waar de kiezers zich over uit moeten spreken.

Volgens de ambassadeur zou de internationale gemeenschap meer waardering moeten hebben voor de pogingen van Moskou om Tsjetsjenië met politieke middelen te pacificeren. Het referendum van 23 maart is een politiek en democratisch middel bij uitstek, aldus Chodakov. „Wij zijn niet gek. Wij weten dat een militaire oplossing van het conflict in Tsjetsjenië niet mogelijk is. Maar de politieke oplossing die de internationale gemeenschap voorstaat, onderhandelen met de rebellen, is voor Rusland onaanvaardbaar.”