Ongeluk door slecht kunnen lezen
Niet snappen wat de baas schrijft, een handleiding verkeerd begrijpen. Tussen de 5 en de 10 procent van de ongelukken in bedrijven heeft hiermee te maken.
Veel ongevallen op de werkvloer hebben met laaggeletterdheid te maken, ontdekte ing. Paul Lindhout. Hij onderzocht de relatie tussen taalproblemen en veiligheid. Vandaag presenteerde hij zijn bevindingen in Utrecht op een bijeenkomst van de Stichting Lezen en Schrijven.In 1986 verongelukte een Amerikaanse spaceshuttle. Het beeld staat bij veel mensen op het netvlies gebrand. Een natuurkundige ontdekte later dat het ongeval te maken had met de rubberen afdichting van de raket die niet tegen lage temperaturen kon. De mensen van de werkvloer wisten dat heel goed. Alleen wisten ze niet hoe ze een memootje naar hun NASA-opdrachtgevers moesten schrijven.
Een kwekerij in Lisse. De werknemer kan de bedieningsinstructie van een hijsinstallatie niet lezen. Daardoor bestuurt hij de machine verkeerd, zodat deze op hem valt: hij raakt zwaar gewond.
„Het probleem wordt sterk onderschat”, zegt Lindhout, gastonderzoeker aan de TU Delft en werkzaam bij de Arbeidsinspectie. Hij deed een steekproef onder 800 bedrijven. „Opvallend is dat bedrijven het vanzelfsprekend vinden dat er een verband is tussen taalproblemen en risico’s. Van de bedrijven met hoge risico’s zoals grote brandstofopslagplaatsen erkent 76 procent dat taalproblemen een gevaar kunnen opleveren. Maar 65 procent van de bedrijven doet niets om die risico’s te beheersen. Het probleem wordt onderkend, maar men komt niet in actie.”
Ook bij het onderzoek naar ongevallen worden taalproblemen onvoldoende in beeld gebracht, aldus Lindhout. „Laaggeletterdheid zou standaard in de onderzoeksmethode moeten worden meegenomen.”
Lindhout bekeek de veiligheidsdocumenten van de bedrijven. Ongeveer 50 procent ervan noemt hij „onvoldoende begrijpelijk, en dus onveilig.” „De vraag is of wij de laaggeletterden in Nederland voldoende in beeld hebben. Officieel zijn er 10 procent laaggeletterden. Maar uit onderzoek blijkt dat 25 procent van de Nederlanders niet voldoet aan het startcriterium om aan de informatiemaatschappij te kunnen meedoen.”
De Amsterdamse internist dr. T. B. Twickler belichtte vandaag op de bijeenkomst van Stichting Lezen en Schrijven de relatie arts-patiënt. Geletterdheid van de patiënten wordt Health Literacy genoemd. Twickler: „Het onderzoek naar Health Literacy staat in Nederland nog in de kinderschoenen. We hebben nog geen passend meetinstrument, en dus zijn er ook nog geen cijfers beschikbaar. Ik ben met de afdeling sociale geneeskunde aan het kijken hoe we zo’n meetinstrument kunnen ontwikkelen.” De Gezondheidsraad publiceert waarschijnlijk in maart een rapport over Health Literacy in Nederland.
Wel zijn er cijfers uit Angelsaksische onderzoeken beschikbaar. Zo blijkt dat 26 procent van de laaggeletterden niet begrijpt wanneer de volgende afspraak is. Twickler: „Al die mensen die niet op controle komen zijn echt de weg niet kwijt of zo. Ze kunnen misschien helemaal niet met een agenda omgaan. Je ziet deze mensen regelmatig in ziekenhuizen.”
Volgens de arts is laaggeletterdheid niet uitsluitend een probleem van allochtone bezoekers. „Artsen zouden zich veel meer van ongeletterdheid bewust moeten zijn. Als je als patiënt consequent je insuline verkeerd spuit, verhoog je natuurlijk het risico op complicaties.”