Met verbazing hebben wij kennisgenomen van de taxatie van het gedachtegoed van de ChristenUnie door George Harinck. In een gesprek met deze krant (22 januari) stelde hij allereerst dat de ChristenUnie op het CDA gaat lijken. Daarnaast schreef hij, samen met Hugo Scherff, een bijdrage in het overigens zeer lezenswaardige boek ”Van de marge naar de macht. De ChristenUnie 2000-2010”. Daarin stellen zij dat de ChristenUnie niet echt zou kiezen voor een democratische opstelling, aangezien ze in haar basisdocumenten spreekt over een „christelijke overheid.”Dit zou een theocratische rest zijn die de ChristenUnie maar beter kan opruimen. Weliswaar wordt erkend dat de ChristenUnie in een traditie staat die al sinds Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper zo over de overheid spreekt. Maar de voortzetting van deze traditie is echter „oude wijn in nieuwe zakken.” De vernieuwing waar de ChristenUnie voor staat, zou ook moeten betekenen dat ze haar uitgangspunten herziet, want wat de ChristenUnie wil, ligt wel heel ver af van de „huidige toestand in Nederland” met een „seculiere overheid.”

De auteurs menen zelfs dat wat de ChristenUnie wil geassocieerd zou kunnen worden met landen als Iran, waar een religieuze overheid bestaat. Kortom: de ChristenUnie heeft een „probleem” en „achterstallig onderhoud”, waar nodig wat aan moet gebeuren. Pardon?

Overgeslagen

De twee auteurs zijn geen vreemden in het Jeruzalem van de christelijke politiek. Juist daarom is het verbazingwekkend dat zij zo ‘oningewijd’ schrijven. Voor andere hoofdstukken in dit boek zijn diverse interviews afgenomen. Hadden deze auteurs met hun grote vragen niet eens een keertje kunnen langskomen om hun verwondering te delen met mensen uit de partij?

Dan konden ze er ook op attent worden gemaakt dat ze heel wat publicaties die in de afgelopen tien jaar over christelijke politiek zijn verschenen, hebben overgeslagen, zoals bijvoorbeeld het boek ”Dienstbare Overheid” en de bundel ”Macht en overtuiging”. Als er sprake is van „achterstallig onderhoud”, dan betreft dat eerder het leeswerk van de auteurs. Erg onzorgvuldig allemaal.

De ChristenUnie en met name het Wetenschappelijk Instituut (WI) is juist intensief bezig (geweest) met het verder verdiepen en ontwikkelen van het gedachtegoed van de ChristenUnie. Dit jaar krijgt dat verder vorm door een langdurige bezinning op de kernwaarden van de ChristenUnie. Daarbij is het Bijbelse spreken over de mens, de samenleving, de overheid en de wereld het uitgangspunt.

De zaak zelf dan maar. Hoewel de auteurs niet goed duidelijk maken wat ze wel willen, zou opvolging van hun advies betekenen dat de ChristenUnie de overheid niet langer een christelijke norm voorhoudt. Wat de christelijke overheidsvisie inhoudt, is al vaak beschreven, zowel in de gelederen van de RPF als van het GPV als ook in het laatste decennium bij de ChristenUnie. De uitdrukking ”christelijke staat”, die in het verleden wel werd gebruikt, is al voor de start van de ChristenUnie kritisch heroverwogen in publicaties van onder meer Arnold Poelman en Rienk Janssens.

Wanneer de ChristenUnie spreekt van een christelijke overheid bedoelt ze niet een ”christelijke staat”, zoals Harinck en Scherff willen lezen, maar een overheid die zich in haar beleid laat normeren door Bijbelse inzichten over mens en samenleving. Dat die overheid er vaak andere normen op nahoudt, weten de vertegenwoordigers van de ChristenUnie ook wel, maar zij brengen in het democratisch beraad deze overtuiging naar voren. Wat is daar mis mee?

Vrijheden

Voor wie dit appel op de overheid wil doen, is het van belang om het geloofsinzicht vast te houden dat God door overheden de wereld regeert en dat Hij deze overheden ook ter verantwoording roept. Zie bijvoorbeeld het getuigenis van Paulus voor stadhouder Felix (Handelingen 24:25). De overheid heet een „dienares” (actief) van God. Dat die dienares geen ”religieuze overheid” is, maar vrede en gerechtigheid in een samenleving (inclusief de vrijheden) in stand houdt, is al vele malen in ChristenUniepublicaties betoogd.

We staan in een traditie van christelijke politiek, waarin zowel de vrijheden worden gevierd –de geestelijke vrijheden voorop– als vrede en recht worden gezocht op het publieke erf. Wanneer we daarbij Bijbelse maatstaven hanteren, is dat zoeken van vrede en recht ook het zoeken van de wil van God voor het publieke leven. Komt de ChristenUnie aan de macht, zoals nu het geval is, dan schendt ze niet ineens de rechten en vrijheden van anderen, maar probeert ze via overheidsbeleid de inrichting van de publieke samenleving te beïnvloeden.

Nogmaals: wat is hier mis mee? Had die vergelijking met Iran niet achterwege kunnen blijven? Waar anders kan het hart van de ChristenUnie kloppen dan daar waar het christelijke geloof en politieke keuzes hand in hand gaan? Welke andere missie kan de ChristenUnie hebben dan om te proberen Gods liefde voor deze wereld handen en voeten te geven in de publieke keuzes waar we in deze samenleving voor staan? We verlangen allerminst naar een afgedwongen geloof of naar een met overheidsmiddelen geforceerde ‘christelijke’ staat.

Dat de ChristenUnie zich voortdurend moet blijven bezinnen op de taak van de overheid is waar, we doen ook niet anders. Maar om bij het spreken over de keuzes van de overheid te zwijgen over onze diepste overtuiging is te veel gevraagd. Dan zouden we een partij worden die we nou juist niet willen zijn.

Roel Kuiper en Gert-Jan Segers zijn respectievelijk oud-directeur en directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie.