Griekse tragedie legt druk op euro
De torenhoge staatsschuld van Griekenland is allang niet meer alleen een Grieks probleem. De ‘Griekse tragedie’ ondermijnt nu ook het vertrouwen in de euro.
Het was een hardnekkig gerucht in de financiële wereld deze week. Griekenland zou proberen om China, een van de weinige landen die –zelfs na de kredietcrisis– nog over reserves beschikken, te verleiden tot een miljardenaankoop van staatsobligaties.Vanuit Griekenland werden de geruchten ontkend. Wel werd duidelijk dat de Griekse minister van Financiën, Papaconstantinou, een rondreis door Azië gaat maken om investeerders warm te maken voor leningen aan zijn land.
Griekenland voelt zich tot die maatregel gedwongen omdat het heel rap geld nodig heeft. Het land gaat gebukt onder een torenhoge schuldenlast (circa 250 miljard euro) en moet tevens zijn begrotingstekort fors terugdringen. Dat tekort is met 12,7 procent meer dan vier keer zo hoog als de door de Europese Unie ingestelde limiet van 3 procent van het bruto nationaal product.
Als klap op de vuurpijl lopen er de komende maanden voor tientallen miljarden euro’s aan Griekse staatsobligaties af. Naar schatting moet het land alleen al in 2010 voor ruim 50 miljard euro met de pet rond.
Maandag slaagde Griekenland er in om 8 miljard euro aan te trekken. Daarvoor betaalt het land overigens wel een hoge prijs. Door het hogere risico dat leners aan Griekenland menen te lopen –zien zij hun geld ooit weer terug?– is de rente op Griekse staatsobligaties zeer sterk gestegen.
Inmiddels betaalt het land al ruim 7 procent aan rente. Het verschil met de rente die de Duitse staat voor soortgelijke leningen moet betalen (3,2 procent), is opgelopen tot het hoogste niveau in tien jaar.
De Griekse premier Papandreou benadrukte onlangs dat zijn land alles in het werk zal stellen om de crisis te boven te komen. En dat op eigen kracht. Maar op de financiële markten wordt ernstig getwijfeld aan zowel de bereidheid als de mogelijkheden van de regering in Athene om de hoge begrotingstekorten binnen afzienbare tijd terug te dringen.
Het vertrouwen dat Griekenland mag genieten in de financiële wereld is sowieso al tamelijk mager en dat niet zonder reden. Het land heeft een historie waarin een leugentje niet werd geschuwd. Zo voldeed Griekenland bij de toetreding tot de euro in 2000 bij lange na niet aan de eisen. Maar met het toepassen van wat statistische trucjes, kon het allemaal nét.
Het liegen over de overheidsfinanciën bleek geen incident. Onlangs meldde de pas aangetreden Griekse minister van Financiën dat het tekort in zijn land in 2009 maar liefst twee keer zo hoog zou uitvallen dan eerder was gerapporteerd. Griekenland kampt hierdoor met een kanjer van een geloofwaardigheidsprobleem.
De kans dat andere landen Griekenland te hulp zullen moeten schieten, wordt met de dag groter. Maar ondertussen is het nog steeds verre van duidelijkheid wie dit dan zou moeten doen. De EU, het IMF? Of écht China?
Het grote probleem is dat er in het eurogebied wel regels gelden ten aanzien van tekorten, maar dat er geen regels bestaan voor de wijze waarop een euroland geholpen moet worden als het in nood komt.
Langzaam maar zeker wordt zichtbaar dat ook de euro onder die toenemende onzekerheid rond Griekenland lijdt. De Europese eenheidsmunt is inmiddels gedaald tot het laagste niveau ten opzichte van de dollar sinds vorig jaar.
Zo’n waardedaling van de euro lijkt welkom –het is immers goed voor de export–, maar kan uiteindelijk via een afname van het vertrouwen in de eurozone als geheel, leiden tot een kapitaalvlucht vanuit Europa naar de VS of Azië.
Natuurlijk is het goed de Grieken eventjes te laten zweten. Als hulp te snel wordt geboden, kunnen landen lichtvaardig gaan denken over de regels van het Europese stabiliteitspact. Maar iedere dag dat de onzekerheid nu voortduurt, lopen de nadelen voor de complete eurozone op. Ook andere landen dan Griekenland (zoals Portugal, Spanje, Italië en Ierland) worden inmiddels geconfronteerd met stijgende rentepercentages.
Het zou daarom goed zijn wanneer de EU laat zien dat ze Griekenland indien nodig de helpende hand zal bieden, bijvoorbeeld door garant te staan voor zijn leningen. Dan zal de rente op Grieks schuldpapier teruglopen. Wat de kans op een goede afloop van de tragedie meteen vergroot.