Ook de bronnen zijn veelbelovend en authentiek: het boeiende en vrij onbekende dagboek van de Zaltbommelse dominee J. G. Kist naast de brieven en aantekeningen van de Franse adellijke familie De Neuilly, op de vlucht voor de revolutie.Aan de ingrediënten ligt het dan ook niet, dat het boek niet echt meeslepend uitgevallen is. Dat komt vooral door het tweeslachtige karakter ervan. De beide verhaallijnen raken niet goed met elkaar verweven. Maar vooral: de beschrijvende uitweidingen over de denkwereld van de achttiende eeuw –het verlichte geloof, de natuurwetenschap, de politiek– storen het spannende verhaal, terwijl omgekeerd de vele sfeerzinnetjes en bijvoeglijke naamwoorden de suggestie van romantisering wekken. Voor geschiedschrijving krijgt het verhaal daardoor te veel fictieve inkleuring, en voor fictie komt de auteur te weinig los van haar bronnen. Zodoende wil het geen echt Geert Makboek worden, maar ook geen echte roman.

Dat het verhaal tóch leesbaar blijft, komt vooral door de vele concrete details. En door de originele aantekeningen van dominee Kist, al beschrijft cultuurhistorica Caroline zijn geloof nogal afstandelijk. Wie met zijn verhaal in het achterhoofd door de straten van Zaltbommel gaat, ziet ineens een werkelijkheid achter de werkelijkheid – dat is de verdienste van dit boek.

Door een Hollandse winter. De predikant, de hofdame en de revolutie van 1795, Caroline Hanken;uitg. Augustus, Amsterdam, 2009; ISBN 978 90 457 0147 9; 190 blz.; € 19,90.