Meer, meer, meer, lijkt het credo van de ondernemer in de detailhandel. Hoe meer de winkel open is, hoe meer klanten, hoe meer omzet. Los van het feit dat dit een drog­redenering is, zijn het de medewerkers die aan het kortste eind trekken. Want ook op zondag moeten zij opdraven. Helaas blijkt uit de praktijk dat als dat niet goedschiks gaat, zij regelmatig gedwongen worden.CNV Dienstenbond heeft grote bezwaren tegen uitbreiding van het aantal koopzondagen. Twaalf is genoeg. Ten eerste is er het principiële bezwaar. Vanuit de christelijke traditie is de zondag een bijzondere dag. Nog steeds hechten veel menen grote waarde aan de zondagsrust. Uit een onafhankelijk en representatief onderzoek dat CNV Dienstenbond heeft laten uitvoeren blijkt dat twee derde van de Nederlanders het (zeer) belangrijk vindt dat zondag een dag is waarop het werken niet op de eerste plaats staat.

Ten tweede is er het sociale bezwaar. Ook medewerkers in de detailhandel willen graag weekend hebben, waarin een dag gereserveerd blijft voor bezoek aan familie en vrienden en andere sociale activiteiten. Uit het genoemde onderzoek blijkt dat 70 procent van de Nederlanders de mogelijkheid om samen met familie of vrienden activiteiten te ondernemen op zondag (zeer) belangrijk vindt.

Ten slotte ondermijnt de zondagsopening in toenemende mate de positie en zeggenschap van medewerkers. Woensdag bracht CNV Dienstenbond een bezoek aan winkelcentrum Alexandrium in Rotterdam Het was voor mij als doorgewinterde vakbondsbestuurder schokkend: veel medewerkers staan onder dwang op zondag in de winkel. De verhouding tussen werk en privé komt onder grote druk te staan.

Veel medewerkers worden ”gedwongen vrijwillig” op zondag ingezet. Vaak hebben ze een tijdelijk contract. Ga jij, in crisistijd tegen de baas zeggen dat je liever niet werkt op zondag? Dan geldt al gauw: aan het einde van je contract wegwezen! Het kan zelfs nog gekker: niet werken op zondag is werkweigering en reden voor ontslag!

De medewerker die wel vrijwillig werkt, doet dat voornamelijk omdat er een toeslag van 100 procent tegenover staat. De cijfers van het CNV-onderzoek spreken ook hier boekdelen. Van de medewerkers wil 42 procent alleen werken op zondag als er extra voor betaald wordt en 43 procent wil helemaal niet werken op zondag. Als de toeslag op zondag verdwijnt, zoals werkgevers in hun arbeidsvoorwaardenbeleid van dit jaar stellen, zal de druk op vaste medewerkers om te werken op zondag alleen maar toenemen.

Centraal element in de Arbeidstijdenwet is de keuzevrijheid om op zondag wel of niet te werken. Papier is geduldig. In de praktijk blijkt dat veel mensen onder druk van hun baas en vanwege de collegiale verhoudingen toch tegen wil en dank op zondag werken.

Het credo ”we lossen het samen wel op” werkt hier dus vaak niet. Wat ons betreft geldt hier eerder het credo ”regering regeer” en roep een halt toe aan de expansiedrift van met name de grootwinkelbedrijven als het gaat om de koopzondagen waarvan medewerkers de dupe worden.

De auteur is bestuurder bij CNV Dienstenbond.