In het fonds zit voorlopig 5 miljoen euro. Het is op dezelfde leest geschoeid als de regeling voor de mond- en klauwzeercrisis in 2001. Destijds bleef er geld over omdat de voorwaarden om er gebruik van te kunnen maken volgens critici te streng waren. Veerman benadrukte dat hij nu ook weer gebonden is aan regels die Brussel stelt.

Behalve het noodfonds is er ook 10 miljoen euro beschikbaar voor de opkoop van dieren die in stallen zitten waar grote welzijnsproblemen dreigen. De Nederlandse Organisatie van Pluimveehouders (NOP) juicht de instelling van het fonds toe. NOP-voorzitter Wolleswinkel noemt het een prima eerste signaal.

Hij waarschuwt wel dat er waarschijnlijk veel meer geld nodig is, omdat de crisis zich als een olievlek uitbreidt. Het aantal ernstig verdachte pluimveehouderijen liep vrijdag op naar 25 en zal naar verwachting nog verder toenemen. „Het is geen bedrijfsrisicootje meer of een regionaal probleem. De gevolgen strekken veel verder”, zei Wolleswinkel.

Vrijdag bleek uit tests dat drie bedrijven in Scherpenzeel besmet zijn, waarmee het totaal op elf kwam. Ook kwamen er elf verdachte bedrijven bij in Barneveld en omgeving. Bij de nieuwe verdenkingen zit een bedrijf in Terschuur, waar de ziekte nog niet was doorgedrongen. Het toezichtgebied van 10 kilometer hoeft niet te worden uitgebreid.

Veerman verwacht dat het verdachtenlijstje nog veel langer zal worden. De nieuwe gevallen zijn waarschijnlijk allemaal ontstaan door buurtcontacten van voor de maatregelen.

De minister heeft vanwege de toename van het aantal verdachte bedrijven in de toezichtgebieden rondom Barneveld en Laren (Gld.) het vervoerverbod aangescherpt. Er mogen geen evenhoevige dieren en paarden van bedrijven waar ook pluimvee staat, meer worden vervoerd. Zo moet worden voorkomen dat via het transport van deze dieren de vogelpest zich verspreidt. Evenhoevige dieren zijn runderen, varkens, schapen en geiten. Voor het vervoer van lege containers in heel het land is een versoepeling doorgevoerd om het boeren mogelijk te maken hun pluimveemest en hun gebruikte strooisel op te slaan.

De Algemene Inspectie Dienst (AID) kwam donderdag negentien overtredingen tegen van de maatregelen tegen vogelpest. In bijna alle gevallen ging het om hobbyboeren die hun ganzen, eenden en kippen tegen de regels in nog buiten hadden lopen.

Wolleswinkel is tweeslachtig over de maatregelen. Hij wil geen enkel risico nemen op verdere besmetting, maar met het huidige regime gaat de sector volgens de NOP-voorman kapot. De vervoerbeperkingen die voor heel Nederland gelden, gaan hem te ver. Hij pleit voor enkele ontheffingen. Die zijn er al wel, maar alleen op grond van het dierenwelzijn. „Omdat iemand uit Italië roept dat er misschien nog een tweede virus rondwaart, wordt de sector zo lang op slot gehouden.”

Doordat de crisis zich snel uitbreidt, wordt het volgens Wolleswinkel met de dag moeilijker iets te zeggen over de omvang. Waren het aanvankelijk de pluimveehouders en de broederijen in het gebied rondom Barneveld en Laren die werden getroffen, en in minder mate hun collega’s elders in het land, nu waait de ellende over naar andere sectoren, zoals de champignonteelt. Die maakt gebruik van compost op basis van pluimveemest. Door het vervoerverbod raakt de pluimveemest langzamerhand op en moeten champignontelers overschakelen op alternatieven. Die zijn er wel, maar van mindere kwaliteit.

Of neem de transportsector. In de regio Barneveld liggen inmiddels 40 miljoen eieren die geen kant op kunnen. Normaal gesproken gaan die, verdeeld over tachtig vrachtwagens, naar Duitsland. Die vrachtwagens staan nu ook stil.

Leden van de ruimingsploegen krijgen een griepprik om te voorkomen dat een eventueel griepvirus in hun lichaam zich mengt met het vogelpestvirus. Dat zou een gevaar kunnen opleveren voor de volksgezondheid. Als een lid van een ruimingsploeg gelijktijdig met het griepvirus en de vogelpest besmet is, kunnen beide virussen zich vermengen. Zo kan een nieuwe variant ontstaan, die mogelijk gevaarlijk is.