Weer heeft een ernstige veeziekte Nederland getroffen. Na de varkenspest en bse in 1997 en de mond- en klauwzeer in 2001 gaat het nu om vogelpest in de pluimveehouderij. Voor de veeteelt is de uitbraak een enorme tegenvaller, want de afgelopen jaren is de sector toch al met de nodige problemen geconfronteerd.Vanmorgen stond de teller van het aantal uitbraken op zeventien. Hopelijk blijft het daarbij. Of de situatie echt onder controle is, zoals minister Veerman van Landbouw zegt, zal moeten blijken. Het gaat immers om een erg besmettelijk virus dat zich zelfs door de lucht kan verplaatsen.

Voor de gedupeerde boeren betekent de vogelpest een gevoelige slag. Het is immers niet niks als zo’n besmettelijke en dodelijke ziekte op je bedrijf komt. Weliswaar is de band tussen een veehouder en kippen minder sterk dan die bij koeien, maar het verlies van een veestapel gaat een boer niet in de koude kleren zitten.

Opvallend is dat in de Nederlandse samenleving de uitbraak van vogelpest vooralsnog minder emoties losmaakt dan bij de varkenspest en mkz. Deels kan dat te maken hebben met een stuk gewenning. Het is immers weer hetzelfde -verschrikkelijke- patroon van de massale ruiming van dieren.

Ook kan het een rol spelen dat het doden van koeien erger wordt gevonden dan dat van kippen. De zogenaamde aaibaarheidsfactor is bij pluimvee immers kleiner. Dat wordt nog versterkt door de intensieve werkwijze in de sector.

Bij de bestrijding van het virus wordt net als bij de varkenspest en de mkz weer gekozen voor het preventief ruimen van pluimveehouderijen die in de omgeving van de getroffen bedrijven liggen. Dat betekent dat duizenden gezonde dieren worden vernietigd.

De reacties vanuit de Tweede Kamer passen in het bekende beeld. De stellingname is vooral afhankelijk van de politieke kleur van de minister van Landbouw. Bij de varkenspest ging het om de VVD’er Van Aartsen, bij de mkz om Brinkhorst van D66 en bij de vogelpest om CDA’er Veerman.

Nu hekelen dus de PvdA en VVD het optreden van de bewindsman. Ze vinden dat Veerman te laat kwam met zijn maatregelen en dat hij bovendien niet hard genoeg optreedt. Natuurlijk moet de gang van zaken nauwlettend worden gevolgd, maar nu al zulke kritiek is wat goedkoop.

Kritiek die meer hout snijdt betreft het grote gebrek aan verwerkingscapaciteit bij de ruimingen. Zeker na de varkenspest en mkz had toch mogen worden verwacht dat het ministerie zich had bezonnen op een ernstige ziekte in de Nederlandse pluimveehouderij? Dan had men zich moeten realiseren dat het bij het ruimen om grote aantallen zou gaan. Hoe komt het dan dat er zo weinig capaciteit is?

Belangrijk is ook dat er een bezinning komt op de vraag hoe in de toekomst een dergelijke snelle verspreiding van de ziekte kan worden voorkomen. Ook dient te worden nagedacht over de wenselijkheid van de gekozen aanpak bij het tegengaan van het virus. Net als bij varkenspest en mkz roept de keuze voor preventieve ruimingen immers de vraag op of dit wel echt nodig is.

Spelen ook nu bij de keuze voor deze massieve aanpak het geld en de exportbelangen een centrale rol? En is er anno 2003 geen effectievere methode beschikbaar waarbij minder gezonde beesten hoeven te worden gedood?

Ethisch gezien valt op de preventieve ruimingen het nodige af te dingen. Kippen zijn toch ook schepsels en mogen we daar dan zo mee omgaan? Is hier niet het woord uit de Schrift van toepassing dat het ganse schepsel zucht als in barensnood vanwege de zonden?

Er zijn meer principiële vragen te stellen. Moet het uitbreken van drie erge veeziektes in vrij korte tijd worden gezien als een gewoon bedrijfsrisico? Of is het niet eerder een sprake Gods?