In restaurant De Winkel van Sinkel in Utrecht zitten ze met z’n allen om de tafel: vijftien dames en één heer. Monden en handen zijn voortdurend in beweging. Op de tafel liggen tussen de koppen cappuccino en de wijnglazen breiwerken in allerlei kleuren en maten: mutsen, shawls, ronde ballen, speelgoed. Het zijn producten van uren nijverheid. Soms hebben de hersens er stevig voor moeten kraken.„Deze ballen zijn volmaakt rond”, wijst Brent Anneble. „Het patroon heb ik uitgedacht omdat het me niet beviel dat de breipatronen voor ballen eigenlijk niet kloppen.” Met wiskundige precisie zet de jongeman de steken op voor een nieuwe bal. „Ik heb er lichtgevend garen voor gekocht. Ik stuur hem op als kerstcadeautje naar vrienden in Amerika. Maar nu stop ik even met praten, want het is een lastig karwei”, verzucht hij tegen zijn immer babbelende buurvrouwen.

Geen competitie

De aanwezige brei(st)ers kunnen zomaar aan komen waaien wanneer het hun uitkomt. Het concept van Stitch’n Bitch is eenvoudig maar doeltreffend: om lid te worden heb je niet meer dan een paar breinaalden en een bol wol nodig. Het kost niets en je hoeft geen professional te zijn om je aan te sluiten bij een van de 92 breigroepen in Nederland. Carla Meijsen, die in 2005 aan de wieg stond van Stitch’n Bitch Utrecht: „Stitch’n Bitch is niks. Geen stichting, geen competitie, niets commercieels. Het kenmerk van Stitch’n Bitch is dat we zo vrijblijvend mogelijk willen zijn. Iedereen mag aanschuiven.”

Onlangs was de fervente breister op vakantie in de Verenigde Staten. Haar breipennen gingen mee in de koffer en in New York wipte ze binnen bij Stitch’n Bitch New York. „Eigenlijk kun je overal ter wereld terecht voor een breicafé. Van tevoren kijk je even op de website om te weten hoe laat je langs kunt komen. Dat is alles.”

Even kijken op de website klinkt heel basaal, maar tegelijk is stitchnbitch.nl –en trouwens het hele wereldwijde web– een bron van inspiratie voor de Utrechtse breicreatievelingen. Op allerlei sites en via breiblogs worden patronen uitgewisseld, wolwinkels getipt en adviezen gegeven.

De termen die over de tafel gaan, klinken buitenstaanders vreemd in de oren. „Clapotis is echt zo’n gaaf patroon dat je alleen op internet kunt vinden”, weet Corrie Huisman. Ze houdt een shawl omhoog die niet recht, maar vanuit een hoek is gebreid. Het schuine patroon is in tal van varianten te vinden door even te surfen. „Voor deze omslagdoek heb je veel verschillende kleuren nodig. Als je hem in één kleur doet, wordt hij saai.” De regenboogkleuren dwarrelen en draaien tot ze de shawl weer neerlegt. „Op YouTube vind je honderden filmpjes die je dit soort patronen leren.” Meijsen: „In de jaren tachtig was handwerken hot. Dat veranderde met de komst van de computer. Nu ben je juist een nerd wanneer je computeren als hobby hebt en heeft internet het breien tot een nieuwe trend verheven.”

Chocola voor de geest

Het is duidelijk dat het imago van breien is verbeterd: in webcommunities zijn heel wat jonge mensen actief en ook bij Stitch’n Bitch Utrecht ligt de gemiddelde leeftijd relatief laag. De traumatische herinneringen aan prikkerige acryl, een pinnige juf en een beduimeld proeflapje zijn verdwenen. Meijsen noemt handwerken juist rustgevend. „Breien is chocolade voor de geest. Door het maken van de repeterende beweging word je happy en rustig, net als bij hardlopen. Het schijnt dat zelfs het zien van iemand die breit al rust geeft. Logisch dat daarom juist jonge mensen die het druk hebben zo kunnen genieten van breien. Voor breien hoef je geen geduld te hébben, je kríjgt er geduld van.”

Waar Meijsen wel mee zit is dat de naam Stitch’n Bitch vervelende associaties oproept. „De eerste breigroepen startten in Amerika. Daar kwamen plattelandsvrouwen die ver bij elkaar vandaan woonden samen om te breien en te praten. Het woord voor kletskous of roddelaarster is bitch. In Nederland heeft dat woord echter een heel negatieve lading. Mijn mailserver geeft mijn mails die ik voor het breicafé verstuur altijd een rood vlaggetje mee omdat er scheldwoorden in zouden staan.” Toch is het voor Meijsen geen optie om de naam te veranderen. „We moeten herkenbaar blijven, ook voor buitenlanders die met ons mee willen breien. Ook op Internet is Stitch’n Bitch zo’n bekend fenomeen dat we onmogelijk een Nederlandse equivalent kunnen gaan gebruiken”, meent Meijsen.

Geen leesbril

Jong publiek is ruimschoots vertegenwoordigd, maar ook oudere breisters bezoeken de avonden in de Winkel van Sinkel. Inge Engelbert (84) heeft haar leesbril thuis laten liggen, maar dat geeft niet. Praten is ook gezellig. Ze is de oorlogstijd nog niet vergeten: „Als ik iets wilde hebben om aan te trekken, moest ik het zelf breien. En als er geen wol was, haalde ik een oude trui uit. Die zuinigheid heb ik nog steeds. Ik gooi geen wol weg.”

Van haar Duitse moeder leerde Engelbert een andere breimethode dan ze op school gewend was. „Daar zaten we altijd met de pennen onder de arm. Dat is een heel gespannen houding. Toen ik het thuis deed, zei mijn moeder: „Kind, wat doe je dat idioot.” Nu brei ik al jaren met de pennen los. Daar krijg je niet zo’n spierpijn van.”

Duitse invloeden, maar ook Zweedse en zelfs Estse breitradities zijn de breiers van Stitch’n Bitch Utrecht niet vreemd. Een beetje internationaal georiënteerd moet je wel zijn om goed mee te kunnen draaien. Huisman: „Binnen de kortste keren brei je in het Engels.” Dat is ook nodig om goed mee te kunnen praten op de beurzen in Londen die de breisters bezoeken. „We laden vooraf onze koffers vol met wol en stroopwafels. Aan het eind van de beurs zijn de stroopwafels op en de breiwerken klaar.”

Wat is Stitch’n Bitch?

Een breipatroon fysiek doorgeven is niet echt meer van deze tijd. Op internet kan iedereen een eigen variant kiezen, tips lezen en filmpjes bekijken.

Op stitchnbitch.nl kun je een breiclub in de buurt zoeken of er zelf een starten. Ook staan er handige links naar wolwinkels, breiblogs en workshops. Voor clubs in het buitenland is er stitchnbitch.org.

geldersemutsjes.nl is een website van Anke Grevers, lid van Stitch’n Bitch Utrecht. Op de site staan traditionele Gelderse patronen voor het maken van een klassiek kralentasje of een poppenmutsje.

Carla Meijsens website is thedutchknitters.nl. Op de site staan patronen en brei-evenementen en mogelijkheden om een workshop te volgen.

breien.nl biedt handige tips voor beginnelingen: steken opzetten, het verschil tussen recht en averecht breien en andere basisvaardigheden.

ravelry.com is een internationale community met bijna 600.000 leden. Je kunt er patronen uitwisselen, in fora meepraten over breien en je boeken, garens en projecten invoeren.

Stitch’n Bitch is een internationale beweging van breiers en breisters die (vaak in een restaurant of café) samenkomen om patronen uit te wisselen en breien en praten te combineren. Over heel de wereld zijn op dit moment 691 groepen actief op 290 verschillende locaties.

In Nederland zijn alleen al 92 breigroepen actief. In 2004 kwam in Amsterdam de eerste Nederlandse groep samen en algauw volgden er meer. Hiermee volgde Nederland de trend uit Amerika, waar de eerste groep in Seattle begon, onder aanvoering van Debbie Stoller.

De Utrechtse Stitch’n Bitchgroep begon op 15 februari 2005 en komt elke dinsdagavond samen bij de Winkel van Sinkel aan de Oude Gracht.

De breigroepen van Stitch’n Bitch zijn niet formeel. Het kost niets om een avond aanwezig te zijn. Je betaalt alleen je eigen kop koffie. En je hebt niet meer nodig dan een paar pennen, wol en wat breiverstand.