Met de komst van president Ciampi (uit te spreken als ”sjampie”) krijgt Nederland een overtuigd pleitbezorger van de Europese Unie op bezoek. De 82-jarige Italiaanse president legt in zijn talrijke toespraken steeds de nadruk op het belang van een sterke Europese eenheid.

Zo benadrukte hij tijdens zijn bezoek aan België in oktober, kort na de aanslag op Bali, de Europese samenwerking tegen het terrorisme. Ciampi’s voorliefde voor Europa heeft te maken met zijn eigen oorlogsverleden. Op 21-jarige leeftijd vervulde Ciampi onder het bewind Mussolini zijn dienstplicht in Albanië. Na de val van Mussolini in 1943 koos hij voor het verzet en bevocht hij de Duitsers en zijn eigen landgenoten die trouw waren gebleven aan wat over was van het fascistische regime. Sindsdien is hij ervan overtuigd dat alleen onderlinge Europese samenwerking garanties biedt voor vrede en veiligheid.

Ciampi’s eigen ervaringen hebben hem ook gesterkt in de overtuiging dat er gedurende de oorlog in Italië een zeer dunne lijn bestond tussen goed en fout. Tijdens de herdenking van de Slag bij El Alamein -waarbij de Duitsers en Italianen in oktober 1942 moesten wijken voor de geallieerden- zei Ciampi dat „de Italianen die hier zestig jaar geleden streden, patriotten waren.”

Zijn presidentschap staat dan ook in het teken van vaderlandsliefde en ”nationbuilding”, wetende dat het patriottisme in Italië zeer zwak ontwikkeld is. Hij wil niemand uitsluiten, ook niet ’onze jongens’ die destijds aan de verkeerde kant vochten. Het is een proces van eenheid smeden dat in 2011 moet leiden tot een werkelijk patriottisch feest ter ere van 150 jaar Italiaanse onafhankelijkheid.

Het staatshoofd heeft in het Italiaanse parlementaire systeem een inhoudelijk zwakke rol. Zijn hoofdtaak bestaat uit het ontbinden of het weigeren te ontbinden van een regering, het kiezen van de premier en het ondertekenen van wetten. Maar zelden gaat een president in tegen de wens van het parlement. Daarmee heeft de functie wel wat weg van die van koningin Beatrix, maar de macht ervan is mogelijk nog beperkter.

Beatrix en Ciampi hebben elkaar voor het laatst gezien op de tribune tijdens een voetbalwedstrijd tussen Nederland en Italië in 2000. Die wedstrijd leverde overigens nog een diplomatiek relletje op toen Italië op ministerieel niveau klaagde over de behandeling van Italiaanse invaliden en journalisten in het stadion.

De verzoener Ciampi brandde uiteraard niet zijn vingers aan die kwestie. Het staatshoofd slaagt er sowieso in zijn hoofd boven water te houden binnen de twistgierige politieke arena. De strijd tussen coalitie en oppositie in Italië heeft meer weg van straatvechten dan van het fatsoenlijk uitwisselen van standpunten.

Sinds Silvio Berlusconi premier is, is de tweedeling compleet. Bijna elk debat leidt tot ordinair bekvechten tussen voor- en tegenstanders van Berlusconi. Twee weken geleden nog riep president Ciampi op tot verzoening. „Er worden teveel ruzies in het parlement uitgevochten. We zouden een model moeten vinden waarin men met elkaar de dialoog aangaat.”

In het buitenland is Ciampi een grote onbekende, die volledig in de schaduw staat van premier Silvio Berlusconi. Waar Berlusconi in het buitenland nogal eens met de nek wordt aangekeken, heeft Ciampi een onbetwistbare reputatie. In eigen land is hij zeer geliefd. De reputatie van de bejaarde Ciampi -herkenbaar aan zijn korte gestalte en borstelige wenkbrauwen- kan niet stuk.

De president werd in Livorno (Toscane) geboren en ging na zijn studies klassieke letteren en rechten bij de Italiaans Centrale Bank werken. Daar bleef hij 47 jaar en bekleedde hij op het laatst de functie van bankpresident.

Tussen 1993 en 1994 was hij premier van een niet-partijgebonden overgangsregering. Als minister van Financiën (1996-1999) zorgde hij er mede voor dat Italië voldeed aan de criteria voor toetreding tot de Europese Monetaire Unie. In mei 1999 werd Ciampi haast unaniem door het parlement gekozen tot staatshoofd.

Ciampi is de tiende president van Italië sinds 1946, toen de Italianen via een volksstemming kozen voor het presidentieel stelsel en de laatste koning het land uitzetten.